Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail) | Oireachtas source

Baineadh stangadh asam nuair a chuala mé faoin moladh nach mbeadh aon bhuntáiste le cúrsa T1 a dhéanamh. Ní raibh mórán eolais ag cibé a smaoinigh air seo ar dhaoine óga nó ar an ardteistiméireacht, mar is cluiche mór é le pointí a bhaint amach agus dul ar an ollscoil le do rogha ábhar a dhéanamh. Is eochair an dorais atá ann agus breathnaíonn scoláirí óga go fuarchúiseach air, mar aon lena dtuismitheoirí agus a gcuid múinteoirí. Má éiríonn leo an doras sin a oscailt tá an saol mór amach rompu agus is féidir leo a mian a leanúint. Mar sin, ní aontaím leis an gcur chuige seo ar chor ar bith. Níl aithne ar bith agam ar aon duine ina chiall nó ina ciall a dhéanfadh T1 agus a gheobhadh 100% nuair a d’fhéadfaidís na marcanna ceannann céanna a fháil i T2 le leath an anró agus níos mó ama a bheith acu le caitheamh ar ábhair eile. Sin mar a oibríonn an ardteistiméireacht. Chuir muid moladh níos foirfe ar aghaidh deich mbliana ó shin agus bhí díomá orm ag an am nach raibh mé in ann é a chur ina luí ar an Roinn Oideachais. Is féidir le duine matamaitic, matamaitic fheidhmeach agus fisic a dhéanamh agus bheadh an t-ábhar sa lár an-chosúil le cuid den fhisic agus cuid den mhatamaitic. Is minic a dhéanann daoine é sin le marcanna breise a fháil. Mar shampla, má tá sain-scil ag duine sa Spáinnis, tá sé éasca go maith dó nó di an Iodáilis a dhéanamh mar luíonn ábhair éagsúla le chéile. Tá a fhios ag na scoláirí féin céard iad na hábhair a théann le chéile, le gur féidir leo marcanna arda a fháil san oiread ábhair is féidir, le go bhfaighidh siad an eochair le dul isteach an doras go cibé cén todhchaí atá rompu.

Is é an moladh a bhí ann ná go mbeadh dhá chúrsa Gaeilge don ardteistiméireacht, cúrsaí neamhspleácha a bheadh marcanna iomlána ag dul go dtí gach aon cheann díobh. Bheadh ceann amháin dírithe ar scríobh agus labhairt na teanga - bheadh béim mhór ar labhairt chruinn na teanga. Bheadh an dara ceann bunaithe ar scríobh na Gaeilge, le haistí, aistriú agus gramadach, na gnáthrudaí a bheadh ann dá mbeinn ag foghlaim teanga. Ansin, ní bheadh mórán plé ar an gcéad chúrsa le litríocht na Gaeilge. Bheadh an cúrsa eile Gaeilge ann le litríocht na Gaeilge, a chuimseodh filíocht, prós agus mar sin de a d’fhéadfadh duine a dhéanamh mar ábhar comhthreomhar leis. Glacaim leis dá mbeadh eolas iontach maith ag duine ar an Gaeilge, agus é nó í ina chainteoir nó cainteoir dúchais nó a chomhionann, dhéanfadh an duine sin thar cionn san ábhar sin i dteanga na Gaeilge. Dá mbeidís chomh maith sin sa Ghaeilge ní bheadh an oiread struis orthu dul chun an litríocht a dhéanamh mar bheadh an teanga acu. Bheidís in ann í a léamh agus na dánta a fhoghlaim, a thuiscint agus mar sin de, mar bheadh Gaeilge mhaith acu. Fós féin chaithfidís an dara curaclam a leanúint ach dá ndéanfaidís é sin bheadh an dá oiread marcanna ar fáil.

Bheadh buntáiste mór leis sin mar thabharfadh sé blaiseadh ceart den litríocht do chuid mhaith gasúr sa tír seo. Níl aon amhras orm ach go roghnódh scoláirí sa chás áirithe seo na cúrsaí sin agus go ndéanfaidís iad mar a dhéanann daoine péirí eile de chúrsaí atá cosúil le chéile cheana féin don ardteistiméireacht. Is é sin an moladh a bhí ann agus creidim dá nglacfaí leis an moladh sin cheana féin nach mbeimis san áit ina bhfuilimid anois.

Níl aon chiall ná réasún agus ní fhéadfadh glacadh leis an moladh, de réir mar a thuigim atá ann, mar is é go mbeadh dhá chúrsa ann agus ceann amháin níos deacra ná an ceann eile, i bhfad níos mó léimh le déanamh agus anró ag baint leis, ach ag deireadh an lae dá bhfaighfeá 100% sa cheann éasca ní fhéadfá dul agus 100% a fháil sa cheann crua. Tá rud seo cosúil le comhdháil mhór de Chumann Lúthchleas Gael, CLG, agus go socraíonn an cumann go dtabharfaí pointe le liathróid a chur os cionn an trasnáin agus pointe leis í a chur san eangach. Cén chaoi a chuirfí an liathróid mar sin san eangach dá mbeadh sé i bhfad níos éasca í a chur thar an trasnán? Cé mhéad cúl a scórálfaí dá mbeadh an brabach ar an dá rud mar a chéile? Ar ndóigh tá ciall ag an CLG. Tuigeann sé go bhfuil sé i bhfad níos deacra an liathróid a chur san eangach agus tugann an cumann trí phointe dó. Tá an rud seo chomh craiceáilte le duine ar bith a déarfadh go mba ceart – ní aontódh foireann Chiarraí leis seo ar aon nós mar is breá leo cúl a fháil – go mbeadh an brabach ceannann céanna ar chúl agus atá ar chúilín agus, ar an gcaoi chéanna, a rá go mbeadh an brabach céanna as T1 agus atá as T2.

Dúirt mé é sin ón gcéad lá a chuala mé faoin moladh seo agus tá sé in am dúinn an rud ar fad a chaitheamh i dtraipisí agus tosú as an nua arís. Níl mise sásta le haon rud a dhéanfadh caint timpeall air agus mar sin de. Tá rud i bhfad níos radacaí ná mar atá molta ag teastáil uainn. Tá rud éigin ag teastáil le haos óg na tíre seo a ghríosú, ní hamháin le tuiscint agus cumas teanga a bheith acu, ach le tuiscint agus cumas a bheith acu i litríocht na Gaeilge agus níl aon amhras orm ach go meallfadh sé seo iad. Caithfidh mé a rá nuair a rinne mé an ardteistiméireacht, agus ní inniu nó inné a tharla sé sin, bhí go leor litríochta le déanamh agus leabhair le léamh - bhí orainn na dánta agus an fhiannaíocht a dhéanamh agus mar sin de. Chaithfeá a bheith réasúnta maith ag an nGaeilge leis í a dhéanamh. Bhí sí níos dúshlánaí ná díreach an teanga a fhoghlaim ach ba cheart dul ar ais aige sin ach í a dhéanamh mar dhá ábhar seachas mar cheann amháin.