Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Ní raibh mé ag súil go nglacfaí leis an leasú mar go bhfuil athrú bunúsach i gceist ina mbeadh an Rialtas ag déanamh rud éigin de réir a bhriathar thar na blianta agus ní tharlaíonn sé sin rómhinic.

Tuigim na deacrachtaí atá luaite ag an Teachta Ó Cuív. Ba chóir smaoineamh ar Chontae na Mí agus ar cheantar Phort Láirge. Ní díreach i nGaillimh a bhfuil fadhbanna ag an nGarda Síochána déanamh cinnte de go bhfuil Gaeilge ag gach garda atá ag déileáil leis an gceantar Gaeltachta atá faoina limistéar.

Caithfimid cinneadh a dhéanamh am éigin. Is í an fhadhb atá ann ná nár tógadh na cinntí - a mhalairt a bhí ann. Tá creimeadh déanta thar na blianta ar aon chinneadh, seasamh nó stádas a bhí ag an nGaeilge ó thaobh na ngardaí de. Bhí i bhfad níos mó Gaeilge i measc An Gharda Síochána sna 1970idí, nuair a bhí mé óg, ná mar atá le feiceáil anois. Tá daoine maithe sa Gharda Síochána agus díograiseoirí don teanga ina measc ach tá athrú meoin tagtha air.

Chuir mé an leasú seo le chéile agus mé ag tnúth go mbeadh Coimisinéir an Gharda Síochána os comhair an choiste agus go mbeimis in ann roinnt freagraí a fháil. Bhí sé i gceist agam liosta a dhéanamh de na céimeanna ar chóir don Choimisinéir glacadh chun déanamh cinnte de go raibh tús curtha leis. Ní fheicim go dtarlóidh sé faoi 2025 agus b’fhéidir go gcuirfidh mé 2030 isteach mar sin. An mbeadh an t-am sin ceart go leor?

Is é an rud atá á rá ag an Teachta Ó Cuív ná gan rudaí á gcur isteach ach amháin sa chás go bhfuil siad indéanta ag brath ar na hacmhainní. Is féidir liom aon dáta a phiocadh. Níl a fhios agam an bhfuil sé indéanta mar nach bhfuil a fhios agam cad iad na hacmhainní, teanga nó eile, a bheidh ag An nGarda Síochána amach anseo mura bhfuil an Stát sásta íoc as foclóireacht, múinteoirí agus infheistiú chun déanamh cinnte de go mbeidh na gardaí inniúil.

Níl a fhios agamsa an bhfuil scéim sa Gharda Síochána chun cuidiú leo siúd atá iarraidh bogadh ó cheantair eile ar ais go dtí stáisiún sa Ghaeltacht. An bhfuil lacáiste nó deontas ann, mar a luaigh an coimisiún in 1925? An féidir leis an Stát smaoineamh air sin? Is iad siúd na céimeanna a ghlactar má thógtar an cinneadh gur chóir go mbeadh gach uile gharda ann. Caitear céimeanna praiticiúla a thógáil chun déanamh cinnte de go dtarlóidh sé agus go gcloítear leis an dlí.

Tá an ceart ag an Teachta Ó Cuív. Má ritear é seo, beidh sé sa dlí agus ba chóir go mbeimis ag cloí leis sa chás sin. Is léir dúinn nach bhfuil an Stát tar éis cloí leis an dlí ó thaobh na Gaeilge de in aon chor, ar a lán bealaí. Níl mé a rá gur chóir dúinn rudaí breise a chur isteach a mbeimid ag teacht salach orthu amach seo. Tá mise fós den tuairim gur chóir dúinn é seo a rith. Sin é an fáth gur chuir mé an leasú síos. Má tá an tAire Stáit sásta a rá gur chóir é a athrú go dtí 2030, glacfaidh mé leis agus tarraingeoidh mé siar é. Seachas sin, ba chóir go mbeadh na leasuithe seo curtha.