Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Cosúil leis an leasú deireanach, fáiltím roimhe seo. Tá an loighic chéanna i gceist sa chás seo. Dar ndóigh, beidh breis airgid agus breis maoinithe ag teastáil ón gcoimisinéir agus tá súil agam, agus é ag tabhairt an chumhacht bhreise seo dó, go gcinnteoidh an tAire Stáit go mbeidh an t-airgead cuí agus an fhoireann cheart ag an gcoimisinéir chun a dhualgais nua a chomhlíonadh agus an obair bhreise a bheidh roimhe a dhéanamh. Gabhaim buíochas don Choimisinéir Teanga atá ann faoi láthair agus don fhoireann atá aige. Tá éacht á dhéanamh acu. Ní rófhada ó shin a briseadh croí an choimisinéara dheireanaigh agus go raibh air éirí as an bpost toisc an frustrachas a bhí air i leith an chuir chuige a bhí ag an státchóras i leith na Gaeilge.

Tá dhá ról reachtúla ag an gCoimisinéir Teanga faoin mBille nua seo. Tá sé tábhachtach. Agus mé ag caint ar an leasú deireanach, dúirt mé go mbeadh ról ag an gcoimisinéir roimh achtú reachtaíochta. Beidh sé nó sí in ann moltaí a chur ar aghaidh chuig Airí faoi choimisiún na meán, mar shampla. Tá pleananna ann reachtaíocht a thabhairt chun cinn maidir leis seo. Beidh an coimisinéir in ann a rá gur chóir go mbeadh an Ghaeilge ag croílár aon reachtaíocht ó thaobh na meán cumarsáide de, go mbeadh cosaintí ann, agus go mbeadh cur chuige ceart ann.

Beidh sé in ann déileáil le conspóidí áit a ndiúltaíonn Airí déileáil le ceisteanna i nGaeilge nó faoin nGaeilge chomh maith. Mar shampla de sin, chuir mo chomhghleacaí, an Teachta Conway-Walsh, ceist ar an Aire, an Teachta Harris. Bhí sí ag lorg go mbeadh an Ghaeilge curtha san áireamh i straitéis na Roinne Breisoideachais agus Ardoideachais, Taighde, Nuálaíochta agus Eolaíochta. Dhiúltaigh an tAire aon chur chuige ar leith don Ghaeilge a chur sa straitéis sin. Níl aon chumhacht ag an gCoimisinéir Teanga maidir leis sin. Is ceann de na fadhbanna é sin. Níl aon chumhacht aige maidir le hAirí atá ag déanamh neamhaird ar an nGaeilge nó ar an ról atá aici sna Ranna difriúla.

Mar a dúirt mé, fáiltím roimh an leasú. Níl mé chun moill a chur air seo ach impím ar an Aire Stáit arís, mar a rinne mé níos luaithe, féachaint, idir seo agus an chéad Chéim eile, an féidir breis cumhachtaí a thabhairt don choimisinéir. Ní gá go mbeadh breis airgid i gceist toisc go mbeidh daoine breise á bhfostú ar aon chaoi chun na dualgais bhreise seo a chomhlíonadh. B'fhéidir gur féidir cur leis an méid dualgas leis an méid maoinithe agus líon foirne céanna. Níl aitheantas tugtha don líon foirne cheana féin. Chuir muid ceist ar an gCoimisinéir Teanga an mbeidh breis foirne ag teastáil chuige sin. Dúirt sé go bhfuil ochtar ag obair san oifig faoi láthair agus go raibh seisear ann nuair a thosaigh sé in 2014. Dúirt sé gur oifig an-bheag atá aige, ceann de na cinn is lú sa Stát. Ag brath ar céard a thagann amach ag deireadh seo ar fad nuair atá an Bille críochnaithe, samhlaíonn an coimisinéir go mbeidh air agus ar a lucht oifigeach suí síos agus dul trí na cúraimí breise a bheidh acu, plean oibre a chur le chéile, agus féachaint cén bhreis foirne a bheidh ag teastáil chun é sin a chur i gcrích.

Níl cinneadh déanta ó thaobh an choimisinéara de toisc nach bhfuil an Bille achtaithe agus, mar sin, níl a fhios aige go díreach cé mhéad duine breise atá ag teastáil. Bheadh sé éasca go leor dualgais bhreise a chur ar an gcoimisinéir ag an am céanna agus a bheadh sé ag déileáil leis na dualgais bhreise atá á gcur air ag an Aire Stáit leis an dá leasú seo. Beidh air ansin féachaint ar conas a thabhairt faoi na dualgais bhreise sin.