Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail) | Oireachtas source

Tá sé luaite i leasú Uimh. 128 nach mbeadh aon duine incheaptha ar an gcoiste seo a mbeadh "fostaithe ag comhlacht poiblí a thagann faoi mhír 1 (1) den Chéad Sceideal". An bhfuil sé sin le rá go díreach go mbaineann sé sin le daoine atá fostaithe i Ranna Stáit? Bheadh sé tábhachtach é sin a shoiléiriú.

Maidir leis an gceist a bhaineann le feidhmiú trí Ghaeilge agus an méid a bhí le rá ag an Teachta Connolly, bhí mé ar an gcoiste Gaeilge nuair a bhí sí féin mar Chathaoirleach ag glacadh le daoine a tháinig isteach ó chuid de na heagraíochtaí atá i gceist anseo agus iad ag caint i mBéarla. Níl a fhios agam cé acu teanga ach glacaim leis go raibh an dá theanga mar theangacha oibre ag an gcoiste an lá sin. Go cinnte dearfa, dá mbeidís ar an gcoiste bheadh an dá theanga mar theangacha oibre. Fiú dá mbeadh aistriú á dhéanamh ar aon bhealach, ní dhéanadh sé aon difear mar bheadh siad fós mar theangacha oibre. Mar sin, níl aon mhaith ann a bheith ag casadh an méid atá á rá agam.

Cibé an té a cheapfar ina cathaoirleach nó ina chathaoirleach, fear nó bean, beidh orthu gnó a dhéanamh go praiticiúil i mBéarla ach bheadh súil agam go ndéanfaidís a oiread gnó agus is féidir trí Ghaeilge. Níl aithne ormsa ar aon duine sa saol poiblí nach mbíonn orthu feidhmiú go praiticiúil trí Bhéarla agus nach bhfeidhmíonn trí Bhéarla. Ar ndóigh, an difríocht idir cathaoirleach le Gaeilge agus cathaoirleach le Béarla ná nuair atá deis ghnó a dhéanamh trí Ghaeilge feidhmeoidh an duine sin go hiomlán trí Ghaeilge. Mar shampla, glacaim leis gur trí Ghaeilge amháin a bheidh an déileáil iomlán a bheidh ag an duine sin leis an Roinn atá freagrach as an nGaeltacht.

Nuair a bhí mise mar Aire, thiar sna Forbacha is Gaeilge amháin a bhí mar theanga oibre. Is Gaeilge amháin a bhí mar theanga oibre nuair a bhí mé ann agus nuair nach raibh mé ann. Rinneadh gach uile shórt rud trí Ghaeilge agus bhí na meamraim eadrainn i nGaeilge, agus mar sin de. Ní hé sin le rá nach raibh mé mar Aire ag plé le go leor daoine eile, fiú faoin nGaeilge, i mBéarla agus nach mbíodh orainn cóipeanna de rudaí a aistriú go Béarla más rud é go raibh gnó ag dream taobh amuigh den Roinn leo. Ní maith liom go gcasfaí é nach bhfuil mise diongbháilte ar son na Gaeltachta, ach tá mé ag maireachtáil san fhíorshaol atá ann.

Táimid ag iarraidh dul chun cinn a dhéanamh agus níl aon mhaith le laincisí a leagan síos sa dlí nach bhfuil infheidhmithe agus nach bhfuil a fhios againn fiú céard is ciall leo. Dá dtiocfadh duine isteach inniu agus labhair sé nó sí i mBéarla, b'fhearr liomsa go mbeadh sé aistrithe go Gaeilge ach - aisteach go leor - ní bheadh sé aistrithe go Gaeilge. Bheadh an méid atá á rá againne aistrithe go Béarla don duine sin. Ach dá labhródh an duine sin i mBéarla, ní aistreofaí go Gaeilge é. Caithfear glacadh leis go bhfuil Gaeilge agus Béarla mar theangacha oibre na Dála. Má tá daoine ar an gcoiste agus má aistrítear an méid atá á rá ag na Gaeilgeoirí go Béarla don duine sin, agus má tá cead ag an duine sin Béarla a labhairt, mar a bhí istigh sa choiste nuair a bhí an Teachta Connolly mar Chathaoirleach air, tuigtear go bhfuil dhá theanga oibre ann. Dearfa cinnte, dá mba rud é go mbeadh an duine sin mar bhall den choiste bheadh dhá theanga oibre i gceist. Is é sin an áit atá an dúshlán ann agus is é sin mise a bheith réalaíoch faoi seo. Bhí orainne glacadh leis nach raibh daoine sinsearacha sna heagraíochtaí ábhartha a bhí cáilithe a ngnó a dhéanamh trí Ghaeilge agus bhí orainn glacadh leo sa choiste. Ghlac muid uilig leis sin. Bhí alltacht agus uafás orm nach raibh a leithéid ar fáil, ach ní raibh.