Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Cosúil leis an Teachta Ó Cuív, measaim gur chóir go mbeadh an tAire Stáit ag féachaint air seo agus tá súil agam go ndéanfaidh sé féachaint air chun déanamh cinnte de go mbeidh cothromas ann nó ar a laghad go mbeidh bogadh i dtreo an cothromais mar nílimid ag lorg 50% nó aon rud dá shórt, in ainneoin go bhfuil an Ghaeilge mar phríomhtheanga an Stáit. Is í an príomhtheanga sa Bhunreacht seachas ag an Stát mar is léir nach príomhtheanga an státchórais í.

Muna tharlaíonn sé, an rud a tharlóidh ná go mbeidh an dream céanna ar na boird Stáit arís agus arís eile. Díreach toisc go mbeidh Gaeilgeoirí ar na boird sin, tiocfaidh dearcadh difriúil ann. Níor chóir go mbeadh bord Stát ag maireachtáil i bubble agus ba chóir go mbeadh athruithe ann agus suimeanna, dearcthaí agus cúlraí difriúla acu. Má tá sé sin ann, bíonn beocht sna boird Stáit agus uaireanta bíonn cur chuige i bhfad Éireann níos fearr acu. Cuideodh sé seo le déanamh cinnte de go bhfuil an sórt réabhlóid atá i gceist ag an Aire Stáit ó thaobh na Gaeilge a chur chun cinn agus a fhású laistigh den státchóras ag teacht chomh maith toisc go mbeadh dearcadh difriúil ag na boird Stáit.

Má táimid ag iarraidh go mbeidh athrú ag tarlú, caithfimid léiriú ón leibhéal is airde chomh maith go bhfuil dearcadh agus cur chuige difriúil ann. Nuair a bhíomar ag caint faoi leasuithe roimhe seo maidir le Tithe an Oireachtais agus a leithéid, sin an fáth go dúirt mé gur chóir dúinne a bheith ag léiriú eiseamláir don phobal agus go mbeadh muidne ag cur chuige chomh maith. Má tá muidne ag súil go mbeadh nithe ag tarlú ag an leibhéal is ísle agus go mbeadh Gaeilge ag 20% díobh siúd a bheidh earcaithe amach anseo sa státchóras, ba chóir go mbeadh muid ag lorg an ráta céanna ar gach leibhéal. Sin an tionchar a d'fhéadfadh a bheith againn.

Tá bealach tapa againn chun an tionchar sin a bheith againn trí na cinntí a ghlacann muid nuair a roghnaítear comhaltaí de bhoird dhifriúla. Rinne muid an cinneadh sin maidir le hathrú a dhéanamh. Dá rachfaí siar 30 bliain ó shin, nó b’fhéidir níos lú ná 30 bliain, thógfaí faoi deara an oiread fear a bhí ar na boird Stáit ar fad. Anois, tá athrú meoin agus athrú tagtha ar an dream atá ar na boird Stáit i gcoitinne. Lá maith a bhí ann nuair a ghlac muid an cinneadh sin. Ba chóir dúinn dul sa treo céanna maidir leis an nGaeilge.

Tá súil agam i gceann 20 nó 30 bliain nach mbeidh gá leis seo. Tá gá leis anois agus measaim gur sin an fáth gur chóir go mbeadh muid ag glacadh leis na leasuithe seo. Caithfidh muid cinnte a dhéanamh go dtiocfaidh an t-athrú sin agus go mbeadh ról lárnach ag na boird Stáit sa réabhlóid atá le teacht, tá súil agam, maidir leis an earcaíocht sa státchóras chun déileáil leis an bhfadhb atá ann agus an géarghá le hathrú bunúsach a dhéanamh sa státchóras.