Catherine Connolly (Galway West, Independent) | Oireachtas source

Ón tús, dúirt mé go neamhbhalbh gur rud bunúsach é seo agus gur chóir go mbeadh sé ann. Níl drogall ar bith orm é sin a rá. Tá frustrachas orm agus ar a lán daoine eile go bhfuil orainn an méid sin ama a chaitheamh chun cearta chomh bunúsach seo a chur isteach sa Bhille. Is í sin an fhadhb. De bharr sin, níl muid in ann díriú isteach ar na dúshláin ollmhóra atá os ár gcomhair mar Dháil chun an Ghaeilge a chur chun cinn i mbealach atá cothrom agus atá tuillte ag muintir na Gaeilge agus na Gaeltachta. Dúirt mé go raibh muid ag cur amú ama. Níl muid ach tá orainn an méid sin ama a chaitheamh ar an díospóireacht seo chun cearta bunúsacha mar seo a chinntiú. Tá sé náireach amach is amach. Don chéad uair, tá deis againn anois. Tá an Teachta Ó Cuív mar chuid de pháirtí atá sa Rialtas. Tá Rialtas le trí pháirtí ann anois agus is féidir linn rud a dhéanamh anois. Is rud bunúsach é sin. Ní mór dúinn fáil réidh leis sin i mbealach atá dearfach. I bhfocail an Teachta féin, ba cheart go mbeadh foráil shimplí ann chun a chinntiú go bhfuil an ceart bunúsach sin ag gach duine sa tír. Tá sé sin ráite. Is í an cheist ná cén chaoi is féidir an Bille seo a láidriú go ginearálta ionas go mbeidh céim tugtha againn chun dul i ngleic leis an ngéarchéim atá ann. Tá géarchéim ann. Léiríonn sé seo cé chomh deacair is atá sé do na daoine le Gaeilge ar an talamh seirbhísí a fháil trí Ghaeilge i mbealach atá cothrom agus féaráilte. Má tá aon tionchar ag an Teachta, ba chóir é a úsáid agus foráil dhíreach shimplí a chur isteach sa Bhille a chinnteoidh na cearta bunúsacha seo.

Ansin, beidh muid go léir in ann díriú ar na fadhbanna atá ann. Ní saineolaí mé ach i mo thuairim is gá dul i ngleic leis an ngéarchéim. Is gá dúinn go léir obair as lámh a chéile agus an ghéarchéim a aithint agus ansin dul i ngleic léi. Níl i gceist ag an mBille seo ach céim amháin. Ní féidir dul i ngleic le aon ghéarchéim cosúil le athrú aeráide nó cúrsaí tithíochta gan an fhadhb a aithint agus aitheantas a thabhairt don ghéarchéim. Tá sé sin déanta againn ó thaobh athrú aeráide de ach fós níl céim dhearfach tógtha againn. Sa bhliain 2020 nó 2019, fógraíodh sa Dáil go raibh géarchéim ann ó thaobh athrú aeráide de. Ní fógraíodh fós go bhfuil géarchéim ó thaobh na Gaeilge de.