Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Tairgim leasú Uimh. 44:

I leathanach 9, idir línte 16 agus 17, an méid seo a leanas a chur isteach: “Leasú ar alt 9 den Phríomh-Acht

4. Leasaítear alt 9 den Phríomh-Acht, i bhfo-alt (2), trí “nó ar na meáin shóisialta” a chur isteach i ndiaidh “leis an bpost leictreonach”.”.

Tá muid tar éis a lán cainte a dhéanamh faoi bhun-Acht 2003. Tá an domhan athraithe go huile agus go hiomlán ó 2003 ar aghaidh agus tá roinnt den fhoclaíocht a bhí i gceist ag an am as dáta. Nuair a thugtar Bille nua chun tosaigh, déantar iarracht é a uasdátú, agus an t-athrú is mó agus is suntasaí atá tar éis tarlú ná an tslí ina ndéanann an pobal i gcoitinne teagmháil lena chéile agus leis an státchóras. Ní amháin go ndéanann siad i scríbhinn é, ar an bhfón nó trí phost leictreonach, ach déanann siad trí na meáin shóisialta é chomh maith. Nílimid ach ag déanamh iarrachta an méid sin a chur isteach i ndiaidh an rud atá luaite sa bhun-Acht. Deir alt 9(2) den Acht, "I gcás ina ndéanfaidh duine cumarsáid i dteanga oifigiúil le comhlacht poiblí, i scríbhinn nó leis an bpost leictreonach, freagróidh an comhlacht poiblí sa teanga chéanna." Tá sé de cheart ag daoine, má scríobhann siad ag an státchóras nó má dhéanann siad teagmháil leis in aon bhealach, freagra a fháil ar ais as Gaeilge. Níl i leasú Uimh. 44 ach soiléiriú ar an méid sin den dualgas atá ag na comhlachtaí cheana féin so níl mé ag cur breis dualgais orthu. Sin dualgas atá orthu cheana féin.

Tá leasú Uimh. 46 bunaithe ar mholadh a tháinig ó Chonradh na Gaeilge don chomhchoiste ar an gcéim réamh-reachtaíochta chun coinníoll teanga a dhaingniú ar ábhar margaíochta ó chomhlachtaí poiblí. Bhí sé i gceist ag alt 9(3) go mbeadh gach cumarsáid leis an bpobal ó chomhlacht poiblí trí Ghaeilge nó dátheangach, ach tá sé ráite ag comhlachtaí nach ionann cumarsáid chun faisnéis a thabhairt agus margaíocht. Toisc sin, tá siad ag seachaint an dualgas atá in ainm a bheith ann in alt 9 den Acht reatha maidir le hábhar margaíochta. Má dhéanann Roinn nó comhlacht poiblí teagmháil ar bith leis an bpobal, ba chóir go mbeadh an teagmháil sin dhátheangach nó i nGaeilge amháin. Ní chóir go mbeadh orainn aon leasú a chur ann chun é sin a shoiléiriú ach is léir go bhfuil gá. Tá comhlachtaí ar nós An Post nó an HSE ag leanúint leo ag cur ábhar margaíochta amach trí Bhéarla agus is masla é sin. Nuair a bhí Julian de Spáinn, ard-rúnaí Chonradh na Gaeilge, os comhair an chomhchoiste Gaeilge in 2018, dúirt sé:

Faighimse rudaí i mo bhosca poist go rialta agus den chuid is mó bíonn siad as Béarla amháin. An fáth leis sin ná go bhfuil solúbthacht fágtha san Acht atá ann faoi láthair i gcúrsaí margaíochta agus eile. Tá gá ann é sin a bhaint amach agus a chinntiú nach dtarlóidh sé a thuilleadh.

Tá an ceart aige faoi sin. Nuair atá solúbthacht ann, úsáideann comhlachtaí Stáit nó comhlachtaí poiblí nach bhfuil an Ghaeilge chun tosaigh acu an tsolúbthacht sin sa chaoi nach gá dóibh déanamh mar ba chóir dóibh. Chinnteodh an leasú seo nach mbeadh feidhm ag an mbréag-eisceacht agus an tsolúbthacht a úsáideann siad agus nach mbeadh aon eisceacht ann i gcás margaíochta d’aon seirbhís a chuireann comhlacht Stáit ar fáil ach an oiread.

Tá an leasú seo beagnach mar an gcéanna le leasú Uimh. 50, atá molta ag a lán Teachtaí eile, ach tá sé níos cóngaraí don mholadh ó Chonradh na Gaeilge. An difríocht idir leasú Uimh. 46 agus leasú Uimh. 50 ná go bhfuilimid ag dul níos faide ná sin chun margaíocht ar son chomhlachtaí poiblí nó seirbhísí dá gcuid a chlúdach freisin. Tá súil agam go mbeidh an tAire Stáit in ann díriú isteach ar an dá leasú seo agus glacadh leo chun soiléiriú a thabhairt ar cad a bhí i gceist sa bhun-am nuair a chuireamar an reachtaíocht seo le chéile agus nuair a ghlac muid leis in 2010.