Catherine Connolly (Galway West, Independent) | Oireachtas source

Is cúis díomá dom nach bhfuil an tAire Stáit sásta glacadh leis an leasú seo mar is ceann bunúsach thar a bheith ginearálta é. Bhain mé úsáid as an bhfrása “croílár na faidhbe” agus tá sé ráite ag an Aire Stáit nach bhfuil an Rialtas sásta breathnú ar an Teideal agus nach bhfuil sé de nós ag an Rialtas nó ag aon Rialtas an Teideal a athrú ón reachtaíocht bhunaidh. Ba í 2003 bliain na reachtaíochta bunaidh agus is í 2021 an bhliain atá anois againn agus tá géarchéim i gceist. Tá a fhios ag an Aire Stáit é sin. Thriaileamar roimhe seo - ní raibh mise ann - ach bhí ceannteideal eile i gceist in 2014 a bhí go hiomlán lochtach. Buíochas le Dia fágadh i dtraipisí nó ar thaobh an bhóthair iad agus leanamar ar aghaidh chun socrú eile a fháil. Is socrú é sin.

Mura n-aithníonn an Rialtas go bhfuil géarchéim ann, táimid ag dul sa treo mícheart. Tá gá leis an rud a athrú chun a chur in iúl go bhfuilimid i ndáiríre faoin nGaeilge agus go bhfuil bealaí éagsúla, taobh amuigh d’airgead breise, chun an Ghaeilge a chur chun cinn. Mura nglacann an Rialtas leis sin, tá sé deacair dul ar aghaidh leis an bpróiseas seo mar, in ainneoin na hoibre uilig atá déanta ag an Roinn, agus tá a fhios agam go bhfuil an t-uafás oibre curtha isteach aici, is cur i gcéill é i ndáiríre. Táimid ag leanúint ar aghaidh arís leis an gcur i gcéill céanna mar níl aitheantas ar bith ar na fadhbanna ar an talamh agus go bhfuil teipthe orainn. Ba mhaith liom a bheith dearfach mar tá mo chroí sáite sa Ghaeilge agus leanfaidh mé ar aghaidh beag beann ar aon rud eile leis an rud a chuirfidh an Ghaeilge chun cinn, ach is é seo an deis atá againn mar Theachtaí Dála. Déanaim tagairt arís don tuarascáil. Bhí comhaltaí de pháirtí an Aire Stáit ar an gcoiste. Bhí Fine Gael, Sinn Féin agus gach páirtí beagnach ar an gcoiste sin agus bhí deis ag aon Teachta eile teacht isteach. Ní raibh aon easaontú i gceist. Ghlacamar le chéile go raibh fadhb in 2018 agus dúramar leis an Rialtas gurb iad seo na moltaí réasúnta agus níor ghlac an Rialtas leo.

Fiú amháin anois leis an Teideal, tá gá an reachtaíocht seo a chur i gcomhthéacs agus go bhfuil teipthe againn ó 2003 an Ghaeilge a chur chun cinn. Tá a fhios againn ón daonáireamh sa Ghaeltacht i gConamara go bhfuil laghdú tromchúiseach ar an daonra. Mar a dúirt mé ó na turais ar fud na tíre, feictear dom chomh domhain is atá an fhadhb. Tá gá le haitheantas in óráid an Aire Stáit agus sa díospóireacht agus stop a chur leis an gcur i gcéill. Níl i gceist anseo ach an frása beag “chun socrú a dhéanamh i dtaobh nithe gaolmhara” a chur isteach. Cad í an fhadhb leis an bhfrása agus leis an leasú beag sin má tá an Rialtas i ndáiríre faoin nGaeilge a chur chun cinn agus comhionannas a thabhairt don dá theanga? Mínigh an méid sin dom, más é toil an Aire Stáit é, mar níl leid agam. D’éist mé go cúramach agus níl leid dá laghad agam cén fáth nach bhfuil an Rialtas in ann glacadh leis an bhfrása beag sin.