Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Luaigh mé níos luaithe nach nós é na ceannteidil nó na Teidil Fhada a athrú. Ní fíor é sin go hiomlán. Déantar athrú ar Achtanna bunaidh maidir le neart de na hAchtanna agus na Billí a thagann os comhair na Dála mar go mbíonn míniú níos difriúla nó níos leithne nó mar go bhfuil aithint tar éis tréimhse ama go raibh fadhb bhunúsach leis an Acht ar an gcéad dul síos agus nach raibh sé láidir go leor.

Tuigim é sin agus ní bheadh gá leis seo dá mbeadh an tuiscint chéanna ag an Aire Stáit agus ag an státchóras is atá agam faoi bhunscóip an Achta sa chéad dul síos agus muid á leasú mar go mbeadh níos mó tacaíochta, mínithe nó tuisceana againn ar an méid atá sa chéad chuid den Teideal Fada, áit a deir “Acht chun úsáid na Gaeilge a chur chun cinn chun críoch oifigiúil sa Stát”, agus déantar liostú san Acht ansin ar dhualgais eile.

Tá sé difriúil agus cuibheasach soiléir i mBéarla chomh maith céanna más féidir liom teacht air dóibh siúd atá ag éisteacht linn. Tá na leasuithe seo beagáinín casta toisc nach bhfuil an reachtaíocht os ár gcomhair. Deir an leagan Béarla den Acht ”An Act to promote the use of the Irish language for official purposes in the State". Tá sé sin an-soiléir. Is é sin an rud atá i gceist againn leis an leasú seo ná “and miscellaneous provisions” a chur leis sin. Bíonn an fhoráil seo i mórán Billí. Is é an téarma Gaeilge atá air sin ná “forálacha ilghnéitheacha”. Tugann sé sin an deis dúinn a dhéanamh cinnte de go bhfuil de chumhacht ag an Stát, ní hamháin sa Bhille seo atá ag déanamh leasú ar an Acht bunaidh, treoir a thabhairt nó rialú a dhéanamh ní hamháin ar an státchóras ach ar ghnéithe eile atá bainteach leis an nGaeilge. Bhí leasuithe leagtha síos agam ní hamháin faoi chomhlachtaí poiblí ach faoi chinn mhóra eile freisin atá lasmuigh den earnáil sin, is é sin comhlachtaí móra príobháideacha a bheadh ag obair i gceantair Ghaeltachta. Toisc nach bhfuil na “forálacha ilghnéitheacha” seo ann, déanann sé an obair seo níos deacra dúinn, mar níl sé leagtha amach chomh soiléir má ghlactar leis an míniú coimeádach atá anois ann faoi scóip an Bhille. Má tá scóip an Bhille chomh hoscailte is a léim é sa chéad chuid den Teideal Fada, is féidir linn an míniú sin atá sna leasuithe seo a dhéanamh.

Táim ag impí ar an Aire Stáit féachaint i gceart air seo mar tabharfaidh sé sin an deis dúinn, ní hamháin sa Bhille seo ach amach anseo, leasuithe gasta a dhéanamh chun déileáil le ceisteanna eile maidir leis an nGaeilge faoin mBille seo, seachas gur gá Bille mór téagartha a chur le cheile gach uile uair chun déileáil le bearnaí nó a leithéid a thiocfaidh chun cinn amach anseo. Bheadh ar an státchóras déileáil am éigin leis na gnéithe seo a thagann chun cinn faoi na forálacha ilghnéitheacha seo.