Oireachtas Joint and Select Committees

Wednesday, 4 November 2020

Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community

Maoiniú na Gaeilge agus na Gaeltachta agus Bille na dTeangacha Oifigiúla (Leasú) 2019: Conradh na Gaeilge

Mr. Julian de Spáinn:

Aontaímid leis an gCoimisinéir Teanga maidir leis na cumhachtaí breise dó. Luaim an rud a dúirt muid faoi reachtaíocht agus neamh-chomhlíonadh na moltaí a dhéanann an Coimisinéir Teanga freisin. Nuair a thagann sé go dtí an pointe go dtéann sé os comhair choiste Dála, bíodh sin an comhchoiste seo nó coiste eile, agus fós tá pé comhlacht Stáit ag diúltú an rud a dhéanamh, fiú má tá sé náirithe os comhair Thithe an Oireachtais, níl aon rud eile ann sa reachtaíocht faoi láthair so bhíomar ag rá ag an bpointe sin go bhféadfaí na comhlachtaí Stáit sin a thabhairt chun na cúirteanna i gcomhair ordú cúirt chun an rud a dhéanamh. Sin na rudaí sa bhreis a bhíomar ag lorg don Choimisinéir Teanga. Aontaímid gur cóir go mbeadh cumhachtaí sa bhreis ag an gCoimisinéir Teanga. Tá sin bunaithe ar thaithí agus ar a bheith ag labhairt leis na coimisinéirí teanga eile. Tá grúpa idirnáisiúnta do na coimisinéirí teanga ann agus is maith an rud é a bheith ag foghlaim ó ghrúpaí eile céard atá ar siúl acu.

Tagraím don mhéid a bhí le rá ag an Teachta Ó Cuív ansin. Tá an sprioc céanna againn i go leor bealaí. Leis an airgead, tá muid ag caint faoi 20% d'fhógraíocht a bheith as Gaeilge ach beidh toradh i bhfad Éireann níos mó ar an méid fógraí ansin a bheas ann ar na meáin Ghaeilge mar gheall ar an difríocht san airgead. Seo ceann de na fadhbanna atá ann agus tuigim rogha an cur chuige a bhí ann sa reachtaíocht a tugadh isteach i 2003 ag iarraidh cineál rud faoi leith a dhéanamh agus níor oibrigh gach rud amach mar a bhíomar ag ceapadh ag an am, mar shampla na scéimeanna, agus anois ag imeacht i dtreo caighdeán. Tá beagáinín den rud céanna i gceist le roinnt de na moltaí againn don Acht. Mar shampla, is é sin rud éigin thar a bheith simplí a aontú sa reachtaíocht. An bhfuil sé simplí a rá leis na Ranna Stáit éagsúil go bhfuil spriocanna de 20% agus de 5%? An féidir linn a rá go bhfuil na spriocanna sin simplí, gur bunriail é agus go gcaithfear é a chur i bhfeidhm gan aon rud sa bhreis a chur leis sin?

Tá sampla eile de sin agus b'fhéidir go bhfaca comhaltaí é seo. Sa Bhille a foilsíodh anuraidh maidir le foirmeacha, luadh rud ann go bhfuil sa chéad trí mhír den rud faoi foirmeacha. Luadh rud éigin ag rá go gcuirfidh an tAire liosta le chéile do na grúpaí atá i gceist agus cén foirmeacha atá i gceist. D'fhéadfadh sé sin leanacht ar aghaidh go deo ag rá cén foirm atá ann agus ag plé an bhfuil sé sin i gceist nó nach bhfuil sin i gceist agus an bhfuil an Roinn i gceist nó an bhfuil an grúpa sin i gceist. Tá muid ag rá gur ceart dúinn é sin a bhaint amach agus a bheith níos simplí faoin rud ar fad. Tá gach foirm i gceist ach amháin an fhoirm atá thar ocht leathanaigh. Is féidir fós leagan Gaeilge agus leagan Béarla a dhéanamh de sin. Aon fhoirm nach mbeidh níos mó ná 1,000 cóip curtha i gcló riamh nó nach mbeidh 1,000 cóip ag teastáil riamh, ní gá go dtiocfaidh sé. Is féidir leagan Gaeilge agus leagan Béarla a dhéanamh de. Seachas sin, caithfear gach ceann a bheith i nGaeilge agus i mBéarla in aice le chéile ar líne.

Tá an leasú sin agus an foclaíocht de sin ar fáil sa cháipéis a chuir muid ar aghaidh chuig an coiste. Tá an leasú sin molta chun é a dhéanamh níos simplí, chun nach bhfuil eisceachtaí ann agus chun nach féidir le grúpa a bheith ag cur an rud a táimid ag iarraidh go mbeidh gach grúpa ag déanamh i leataobh. Feicfidh comhaltaí sin i roinnt mhaith de na moltaí atá againn. Is cineál simplíocht atá ansin mar bhí an iomarca rudaí éagsúla i gceist roimhe seo san Acht. Táimid ag iarraidh rudaí a chuimsiú anois más féidir.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.