Dr. John Walsh:

Freagróidh mé an chéad dá cheist faoin nGaeltacht agus faoi na fógraí. Is léir go bhfuil fadhb ann maidir leis an nGaeltacht. Is dócha gur cheart cuimhneamh arís ar an am a ceapadh Seán Ó Cuirreáin mar Choimisinéir Teanga. Labhair sé go minic mar gheall ar spiorad na reachtaíochta agus cad a bhí in aigne ag na daoine a chuir an reachtaíocht le chéile. An tuiscint a bhí aige ón gcuid seo den reachtaíocht a bhaineann leis an nGaolainn ná go raibh sé mar aidhm aige nach mbeadh an Gaolainn ar an imeall ach go mbeadh láithreacht aici i ngnáth sheirbhísí na tíre agus go mbeadh an chuid is mó de phobal na tíre ag éisteacht leo.

Chomh maith leis sin, caithfear smaoineamh ar an méid atá in alt 66(3), gur cheart go mbeadh aird ag Údarás Craolacháin na hÉireann ar chur chun cinn agus ar mhúineadh na Gaolainne mar theanga an phobail sa Ghaeltacht agus ceadúnas á bhronnadh aige ar stáisiúin raidió. Ní féidir a rá go bhfuil an Gaolainn á chur chun cinn mar theanga an phobail sa Ghaeltacht ag seirbhís go bhfuil níos lú na 3% de na huaireanta an chloig de chraolachán i gceist léi. Ní féidir argóint a dhéanamh ar aon slí go bhfuil an teanga á chur chun cinn mar theanga an phobail sa Ghaeltacht.

Leis an gceart a thabhairt do na stáisiúin, áfach, tá conarthaí déanta acu le hÚdarás Craolacháin na hÉireann agus tá siad ag feidhmiú laistigh de chonradh dleathach. Mar sin, baineann an fhadhb leis an reachtaíocht a bheith doiléir agus lag. Go dtí go rachfar i ngleic leis an ndoiléire sin sa reachtaíocht, ní féidir aon dul chun cinn suntasach a dhéanamh, ach tá sé casta má thugtar cuóta isteach. An é sin an tslí is fearr chun é a dhéanamh? Déarfaidh na stáisiúin ar ndóigh gur chomhlachtaí príobháideacha tráchtála iad, go bhfuil brú ar an raidió toisc an iomaíocht ó na meáin shóisialta, agus labhróidh Dr. Day mar gheall air sin go luath, agus is léir mar sin go mbeidh na stáisiúin ag cur i gcoinne aon chuóta a bheith ann. Mar sin féin, caithfear teacht ar shlí éigin chun spiorad na reachtaíochta sin a chur i bhfeidhm, is é sin, cur le buanú na Gaolainne mar theanga an phobail, mar tá an-chuid taighde againn a léiríonn go bhfuil brú mór ar an nGaeltacht mar cheantar labhartha Gaolainne. Caithfear dul i ngleic leis ar shlí éigin, agus bheadh suim agam tuairimí bhaill an choiste a chloisteáil.

Tagraím do na fógraí. Tá mír sa reachtaíocht, b'fhéidir san Acht Airgeadais nó san Acht Craolacháin, ach bhí scéimeanna ann cheana chun lacáiste 33% a thabhairt d'fhógróirí dá mbeadh fógraí acu i nGaolainn ar RTÉ. Tá sé sin sa reachtaíocht cheana agus baintear úsáid as ó am go chéile. B'fhéidir gur cailleadh deis nuair a bunaíodh TG4 tionscadal fógraíochta Gaolainne a bhunú, mar tá an chuid is mó de na fógraí ar TG4 i mBéarla ach ní fhágann sin nach bhféadfadh oifigeach Gaeilge, dá mbeadh an duine sin ann arís, fógraíocht i nGaolainne a spreagadh nó go bhféadfaí teacht ar scéim éigin leis na stáisiúin tráchtála chun lacáiste a thabhairt do dhaoine a bheadh ag glacadh fógraí i nGaolainn. Tá fasach sa reachtaíocht cheana den lacáiste sin agus d'fhéadfaí é sin a leathnú. Labhróidh Dr. Day anois faoi todhchaí an raidió agus ar an gceist a cuireadh.