Mr. Julian de Spáinn:

Maidir leis an gceist a bhí ann faoi na ceannteidil a bheimid ag moladh don Bhille, an t-aon fáth go bhfuilimid ag moladh próiseas le Bille amháin ar dtús agus ansan Bille eile ná go bhfeictear dúinn, agus sin le tamall anuas, nach mbíonn dóthain ama caite ag plé le Bille atá ró-mhór nó ró-leathan nó a bhfuil an iomarca istigh ann. Tá an oiread sin ag teastáil chun Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003 a láidriú i gceart. Sin an fáth go bhfuilimid ag moladh am a chaitheamh air agus é a chaitheamh i gcúpla céim. Níimid ag rá go mbeidh deireadh leis tar éis an dara Bille ach sin an fáth, le chomhchoiste mar seo, go shílfeá go mbeimid in ann an t-am a chur i leataobh lena leithéid a láidriú agus é a láidriú i gceart. Ní sin le rá nach é an réiteach is fearr ná Bille amháin a bheith ann, ach tá gá feidhmiú ar láithreach. Táimid ag fanacht i bhfad ró-fhada. Cuireadh tús leis an bpróiseas athbhreithnithe i 2011 ach fós nílimid ag an bpointe ag a bhfuilimid ag breathnú ar Bhille atá sásúil don phobal Gaeilge agus Gaeltachta, don Rialtas nó don phobal ina iomláine. Níl sé sin ar an mbord faoi láthair agus táimid ag moladh go mbogfaí ar aghaidh go tapaidh leis.

Ó thaobh cumhachtaí an Choimisinéara Teanga, tá an-chuid sa bhreis a bhféadfaí a bheith ann. Níl gá dúinn ach breathnú ar an mBreatain Bheag agus roinnt de na samplaí an-mhaith atá i bhfeidhm ansin. Mar shampla, téann aon pholasaí nua rialtais atá le teacht i bhfeidhm sa Bhreatain Bheag faoi bhráid an choimisinéara teanga ar dtús le féachaint an ndéanfaidh sé dochar nó an imreoidh sé tionchar de shaghas éigin ar an mBreatanais. Sílimid go mbeadh sé thar a bheith fiúntach mar chumhacht ag an gCoimisinéir Teanga go rachadh aon pholasaí nua os a chomhair lena chinntiú go mbeidh seirbhísí á gcur ar fáil tré Ghaeilge agus nach ndéanfaí aon dochar don Ghaeilge nó don Ghaeltacht.

Sílimid gur chóir spriocdháta a leagadh síos agus gur chóir gach seirbhís Stáit a bheith ar fáil as Ghaeilge sa Ghaeltacht faoin dáta sin. Bíodh sé sin i gceann trí bliana nó cúig bliana, ach go mbeadh dáta leagtha síos agus go mbeadh an Stát ag obair sa treo sin chun é sin a bhaint amach. Baineann sé sin leis an gceist earcaíochta. Is gá an earcaíocht a shocrú. Luaitear rud éigin san Acht Gaeltachta a bhféadfaí a úsáid anois láithreach. Níl gá fanacht. Tá mír san Acht a forálann gur féidir le h-aon chumachtaí nó le h-aon seirbhís a bheith tarmligthe d'Údarás na Gaeltachta chun é a chur i bhfeidhm sa Ghaeltacht. D'fhéadfadh, mar shampla, cúrsaí mara a bheith tarmligthe ag an Roinn sin go dtí Údarás na Gaeltachta le dul i gceannas orthu sa Ghaeltacht. Féadfadh cuid dá mhéid sin a dhéanamh cheana féin. Ó thaobh próiseas de, táimid ag moladh go mbeadh próiseas céimiúil ann chun go mbeadh dóthain ama caite leis na rudaí éagsúla a phlé agus leis na finnéithe éagsúla a thabhairt isteach le labhairt ar na rudaí éagsúla. É sin ráite, tá gá tosú láithreach air.

Molaimid don chéad Bhille go mbeadh ceart ag duine a ainm Gaeilge agus a sheoladh Gaeilge a úsáid. Sin ceann de na rudaí is bunúsaí gur chóir go mbeadh againn ach nach bhfuil againn agus a bhféadfaí a chur ar bun ar maidin. Rud eile atá á moladh againn, agus cabhróidh sé seo go mór, ná eagar a chur ar na scéimeanna atá ann faoi láthair faoi Acht na dTeangacha Oifigiúla. Sin an rangú a bheith déanta ar na scéimeanna sin chun go bhféadfaí dul ar aghaidh leo, le cúrsaí earcaíochta agus leis an spriocdháta sin ar a bhíomar ag caint faoi. Cabhróidh sé sin go mór dul san treo sin.

Tá neart ann go bhféadfaí a dhéanamh leis an mBille. Tá neart a tháinig ón tuairisc ón bhfochoiste Dhála ón tréimhse deireanach a chur le chéile a bhféadfaí a chur i bhfeidhm freisin. Ba bhreá linne a fheiceáil gur féidir leis an mbuan-choiste seo feidhmiú láithreach ar a leithéid de rud. Mar a luadh, tá feidhmeanna nua anois gur féidir le coistí a bheith ag leanúint. Sílim go mbeidh sé thar a bheith tábhachtach don Ghaeltacht agus don Ghaeilge go bhféadfaí bogadh ar aghaidh leo láithreach.