Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Measaim go bhfuil sé tábhachtach an phointe sin a chur trasna. Níl breis airgid á lorg ag Conradh na Gaeilge faoi láthair. Tá lucht an chonartha ag moladh go rachfaimid i dtreo an méid airgid a bhí ann sa bhliain 2008, nuair a thosaigh an Rialtas a bhí againn ag an am ag gearradh siar. Is léir go raibh ciorruithe eile ó shin. Ba cheart go dtuigfeadh an pobal, go háirithe ag am nuair atá gach dream eile san earnáil phoiblí ag lorg arduithe nár bhfuair siad idir an dá linn, nach bhfuil á lorg ag lucht an chonartha ach dul ar ais go dtí an áit ina raibh siad ocht mbliana ó shin. Sa chomhthéacs sin, iarraim ar na finnéithe cur síos a dhéanamh ar an damáiste atá déanta de bharr na ciorruithe a tharla ó 2008 de. Luaigh siad cuid de na heagrais atá thíos leis. Tá a fhios againn gur tharla athruithe sna heagrais difriúla de bharr an tsnaidhm nua maoinithe a cuireadh anuas orthu. Bhí orthu athruithe suntasacha a dhéanamh ar feadh cúpla bliain. Bhí orthu díriú isteach orthu féin, seachas ar an fáth gur bunaíodh iad, agus chuir sé sin teorainn orthu agus iad ag déileáil leis an bpobal. Chosnaigh sé sin airgead chomh maith céanna. Ag an staid seo, agus leis na hathruithe seo déanta, an bhfuil Conradh na Gaeilge agus an 180 craobh atá ag an gconradh ábalta déileáil leis an dúshlán a bheidh ann má thagann €4 mhilliún breise an bhliain seo chugainn, agus €6 mhilliún agus €4 mhilliún sna blianta ina dhiaidh sin? An bhfuil lucht Chonradh na Gaeilge cinnte go mbeidh siad in ann an t-airgead sin a chaitheamh? Uaireanta ní bhíonn eagrais réidh nuair a fhaigheann siad slám airgid. Bunaithe ar an méid pleanála atá déanta ag ionadaithe an chonartha agus an cur chuige atá léirithe acu, measaim go bhfuil siad réidh. B'fhéidir go mbeidh na finnéithe in ann a rá conas a bheidh Conradh na Gaeilge in ann déileáil leis an maoiniú breise má thagann sé.

Ba mhaith liom ceist mhór eile a ardú. Nílimid tar éis díriú isteach uirthi ón am a bhí díospóireacht againn maidir le hAcht na dTeangacha Oifigiúla. Tá mé ag smaoineamh ar na dáinséir a bhí ann nuair a bhí an cheist seo idir lámha againn sa chéad dul síos. Dúirt roinnt againn ag an am nach raibh an córas nua chomh maith is ba chóir dó a bheith. Dúramar go mbeadh na heagrais Stáit in ann moill a chur ar an bpróiseas. Is léir anois gur mar sin a tharla. Tá sé ráite ag na finnéithe gur chóir go mbeadh Bille na dteangacha oifigiúla nua ann. Aontaím gur cheart dúinn déileáil leis sin, ach tá spéis agam sa dara Bille atá á lorg ag Conradh na Gaeilge. An féidir Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003 a leasú leis na cúinsí sin a bhaint amach, nó an caithfear Bille difriúil a bheith ann? Más rud é go bhfuil gá le Bille Gaeilge difriúil, cad go díreach atá á lorg? An bhfuil cumhachtaí an Choimisinéara Teanga i gceist? An cheart go mbeadh riachtanaisí agus dualgaisí breise ar an Státchóras? Luaigh duine éigin múinteoirí ag teacht isteach i gceantracha Gaeltachta gan leibhéal oiriúnach Gaeilge. Conas is féidir linn é sin a stopadh ó thaobh reachtaíochta de? An cheart go mbeadh cuótaí i gceist maidir le státsheirbhísigh nua a bheith earcaithe? An síleann Conradh na Gaeilge gur cheart go mbeadh ról ag an gcoiste seo sa phróiseas sin?

Níl a fhios agam an bhfuil a fhios ag na finnéithe go bhfuil athrú tagtha sa bhealach ina rithfear reachtaíocht tríd an Oireachtas. Thosaigh an córas nua seo sa Dáil dheireanach, ach tá sé níos daingnithe sa Dáil seo. Sa chéim nua, nó pre-legislative stage, atá sa chóras reachtaíochta anois, déanfar scrúdú ar cheannteidil an Bhille. Tá mé ag lorg na sonraí sin ó na finnéithe. Ag an gcéim sin, tagann grúpaí isteach chun feoil a chur ar na cnámha. Is ag an phointe sin a dhéanfar an Bille a leagadh amach agus a thosaíonn an seanchóras arís. Tá sé i gceist go mbeidh Billí níos foirfe toisc go bhfuil an bunchomhairliúchán déanta go hoscailte os comhair an domhain. Sa chás seo, ba chóir go mbeidh na dréachtóirí ag tabhairt éisteacht dúinn agus, dá bhrí sin, go mbeidh an choiste seo in ann roinnt den obair a dhéanamh gan déileáil leis an Aire. Is iad sin na ceisteanna atá agam.