Mr. Cuán Mac Liam Tóibín:

Is gradam doshéanta é seo domsa, Cuán Mac Liam Tóibín, dalta na hidirbhliana i bPobalscoil Cionn tSáile. Táim anseo chun plé a dhéanamh ar thionchar úsáid alcóil agus drugaí i measc daoine óga na tíre seo. Ar an gcéad dul síos, ba mhaith liom tagairt a dhéanamh d'íomhá na tíre seo i súile na hEorpa agus an domhain mhór. Tá sé soiléir gur tír rathúil í, go bhfuil borradh agus fás tagtha orainn i ngach gné den saol, go háirithe i gcúrsaí eacnamaíochta, sa chultúr, sa litríocht agus sa spórt. Is mór an cúis bróid dúinne an t-aosóg i gcoitinne. Dream cráifeach, croíúil, misniúil iad a bhfuil ar a gcumas an fód a sheasamh i súile an tsaoil mór.

An méid sin ráite, tá mallacht an dí agus an ragairne go trom sa mhullach orainn. Ar gach ócáid a mbíonn muintir na hÉireann ag ceiliúradh, úsáidtear deoch - ó bhaisteadh go bás. Is cuid de chultúr na tíre é an t-alcól. Tá sé chomh simplí sin. De bharr sin, éiríonn fadhbanna tromchúiseacha, fadhbanna pearsanta agus fadhbanna an phobail a bhagraíonn forbairt na ndaoine óga de bharr mhí-úsáid an alcóil. Tá sé chomh soiléir go bhfuil fadhbanna breise sa phobal.

I mo cheantar dúchais bhuailis leis na gardaí. Dúradar liom go raibh ceithre uair a chloig curtha amú acu ag tabhairt déagóirí ólta abhaile ó shráideanna an bhaile cúpla seachtain ó shin. Bhí formhór acu tite ar meisce. Cad faoi ndeara an droch iompar sin? Ar an gcéad dul síos bíonn roinnt daoine óga díomhaoin.

Ní ghlacann siad páirt sna clubanna áitiúla agus trialann siad an t-alcól mar chaitheamh aimsire. Ar an dara dul síos, tá fáil go héasca ar alcól. Ceannaíonn daoine níos sine é dóibh. Ar an tríú dul síos, le fianaise mo dhá shúl, tá íomhánna de mheisciúlacht feicthe agam ar Snapchat i rith na Nollag agus an sos leath-téarma.

Muna raibh cúrsaí ainnis a ndóthain, tá fadhb mhór againn sa tír seo agus í ag méadú in aghaidh an lae. Is í sin fadhb na ndrúgaí. Tá an fhadhb seo coitianta ar fud na tíre - i ngach paróiste, baile mór agus cathair. Tá mí-úsáid na ndrugaí go forleathan. Tá fios ag madraí an bhaile go bhfuil drugaí ar fáil ó cheann ceann na tíre. Tá na drugaí seo, bíodh siad bog nó crua, á dtógaint ag líon mhór daoine óga sa lá atá inniu ann. Cad chuige go bhfuil sé seo ag tarlú? Tá an-chuid cúiseanna leis. Tá daoine óga faoi bhrú agus faoi strus agus tá éalú uathu. Is éalú é seo a chosnaíonn a sláinte, go háirithe a sláinte intinne. Éiríonn a leithéid leadránach dóibh ansin agus teastaíonn uathu siamsaíocht níos láidre a fháil le drugaí.

Bhí mé ag caint le mo sheanmáthair faoin ábhar seo. Dúirt sí liom go raibh aithne ag mo sheanathair, a bhí ina gharda, agus na gardaí eile i gCorcaigh ar na mangairí drugaí i gCorcaigh. Bhí fios acu cé a bhí ag díol na drugaí ach bhí se an-deacair na drugaí agus na mangairí drugaí a fháil san áit chéanna. Nuair a bhíos ag caint le garda cúpla lá ó shin, chuir mé an cheist sin air: "An bhfuil fios agat cé hiad na díoltóirí drugaí?" Dúirt an garda liom go raibh sé an-deacair iad a ainmniú mar go mbíonn siad i gcónaí ag éirí níos cliste agus le clár teilifíse dá leithéid "Love/Hate" ar siúl, ní bheidh sé ach ag dul in olcas.

Céard faoi toitíní leictreonacha? Nach iad atá ag dul ó neart go neart? Tháinig siad ar an margadh cúpla blian ó shin. Is toitíní gan aon tarrra iad na toitíní leictreonacha. Níl sábháilteacht ag baint leo agus níl mórán taighde déanta orthu. Ní thuigeann lucht an n-úsáid an baol a bhaineann leo. Is féidir a bheith gafa leo. Tá rialú ag teastáil go práinneach sa tír seo maidir leo. Bíonn daoine chomh spleách orthu go mbíonn siad á n-úsáid i rith scrúduithe scoile.

Caithfidh go mbeadh an t-oideachas oiriúnach agus comhaimseartha. Is fusa é sin a rá ná a dhéanamh, mar bhíonn na drugaí ag síorathrú agus bíonn drugaí nua ag teacht ar an margadh i gcónaí. Bíonn slite nua ag lucht na mangairí chun an dallamullóg a chur ar na Gardaí. Sin an baol. Tá iarrachtaí á ndéanamh ag an Stáit agus ag na húdaráis troid in aghaidh na ndrugaí agus in aghaidh an dochar a dhéanann siad. Bíonn fógraíocht sna meáin agus sna scoileanna agus mar sin de. Adhmhaím go bhfuil géar-gha lena leithéid de ghluaiseacht ach ní dóigh liom gur leor é. Caithfear na barúin mhóra agus na dáilitheoirí a thabhairt ós comhair na cúirte agus iad a chur i bpriosún. Is daoine gan scrupaill iad agus déanann siad an-dochar do thodhchaí na tíre. Caithfear cath a thosnú in aghaidh na ndrúgaí. A luaithe is a thosnaíonn an cath sin, is fearr é. Táim dóchasach go gcuirfidh an ócáid seo leis an plé agus, le cúnamh Dé, feicfimid an cheist chonspóideach seo á phlé ag Teachtaí Dála agus Seanadóirí amach anseo.

Gabhaim mo bhuíochas leis an gcoiste as ucht an seans a thabhairt dúinne as Scoil Phobail Chionn tSáile ár dtuairimí agus ár smaointí a chur ós a chomhair inniu.