Bríd Smith (Dublin South Central, People Before Profit Alliance) | Oireachtas source

Ba mhaith liom "Hear, hear" a rá don Teachta Howlin, rud nach déanaim go minic. Aontaím leis an Teachta mar gheall ar úsáid na Gaeilge. Tá sé deacair domsa freisin. Is é mo náire é sin i spás amháin ach táim ag déanamh mo dhícheall. Tá sé riachtanach go bhfoilsíodh an Rialtas Bille na dteangacha oifigiúla (leasú) le linn téarma na Dála sin agus go rachaidh sé i ngleic leis na fadhbanna atá os comhair na gceantar Gaeltachta chun cinnteacht agus tacaíocht leanúnach a thabhairt ó thaobh neartú agus forbairt na teanga. Caithfidh go mbeidh 20% d'earcaíocht na Státseirbhíse cumasach ó thaobh na Gaeilge. Caithfidh go mbeidh dualgas ar an Stát gach seirbhís a cuirtear ar fáil sa Ghaeltacht a chur ar fáil trí mheán na Gaeilge, mar shampla foirmeacha chosaint shóisialta agus aon agallaimh a reachtáltar chomh maith le seirbhísí leighis agus dlí. Tá fadbh i bhfad níos mó againn i dTuaisceart na tíre ó thaobh Acht na Gaeilge.

Unfortunately, in promoting the Irish language in the North, there are sections of the political elite who have deliberately set out to block its development. I refer specifically to the role of the DUP in blocking the development of the language, which is no threat to anybody and, indeed, has the support of Protestant communities that are endeavouring to learn it and speak it in areas such as west Belfast. It is a clear denial of basic rights. Members of People Before Profit believe it should be the role of the Irish Government and those of us in the House who wish to see the development of Irish to condemn the DUP for blocking a basic civil right. Too often we hear demands to drop the call for an Irish language Act on the basis that it is sectarian or divisive, but if Stormont ever gets back up and running it cannot be on the basis of ditching the rights of Irish language speakers or watering them down.

Tá gá le hAcht teanga ar fud na tíre. Ó thaobh stair Bhéal Feirste agus Tuaisceart na hÉireann, tá muid ag céiliúradh 50 bliain ó bhunaíodh the Shaws Road Gaeltacht. Is as seo a d’fhás agus a d’fhorbair athbheochan na Gaeilge i mBéal Feirste agus ar fud an Tuaiscirt. Caoga bliain ar aghaidh agus tá éacht ollmhór bainte amach ag na ceannródaí úd. Tá an Ghaeilge forleathan i gcathair Bhéal Feirste le neart bunscoileanna Gaeilge, fás Coláíste Feirste, agus forbairt ar an oideachas meánscoile trí Ghaeilge.

Tá éileamh ollmhór ar an Gaelscolaíocht i gceantair uirbeacha i mBaile Átha Cliath freisin agus is mó duine a theastaigh uathu scoileanna Gaeilge a fháil. Mar shampla, san áit ina bhfuil cónaí orm i mBaile Formaid, is dúshlán mór é do thuithmitheoirí a bpáistí a sheoladh chuig bunscoileanna Gaeilge. Níl ann ach Gaelscoil Inse Chór. De ghnáth bíonn sé lán agus ní bhíonn spás ann. Ar leibhéal meánscoile, níl meánscoil lán-Ghaeilge laistigh de mhórcheantair Baile Átha Cliath 10 nó Baile Átha Cliath 20 agus níl an dara rogha ag daoine ach taistil laismuigh dá gceantair féin go ceantair ar nós Leamhchán nó Cluain Dolcáin. Tá tuismitheoirí agus muintir an phobail i mBaile Átha Cliath 10 i mbun feachtais faoi láthair na huaire chun seanfhoirgneamh De La Salle a úsáid mar ionad scolaíocht nua ina mbeidh Gaelscoil idirchreidmheach agus Gaelscoil.

Léiríonn foirleithne choincheap an pop-up Gaeltacht, ní hamháin in Éirinn ach ar fud an domhain, go bhfuil an-todhchaí i ndán don Ghaeilge, go háirithe don Ghaeilge labhartha. Léiríonn sé an bród agus an spéis atá againn inár dteanga dhúchais nuair a fhaigheann muid deis í a labhairt.

Tá fás as cuimse tar éis teacht ar spéis an phobail i bhfilíocht agus amhránaíocht na Gaeilge. Tá ar an Aire Cultúir, Oidhreachta agus Gaeltachta tacaíocht breise a thabhairt ó thaobh chur chun cinn agus úsáid na Gaeilge i ndrámaíocht, i gceol, i bhfilíocht agus san bhfocal scríofa.

Thar aon rud eile, tá sé de dhualgas orainn oideachas d’ardchaighdeán a chur ar fáil do pháistí na tíre ó thaobh úsáid agus labhairt na Gaeilge. Tá orainn léiriú dóibh gurb í croílár ár n-oidhreacht agus go bhfuil todhchaí ag an nGaeilge. Ach ní tharlóidh sé seo muna ndéanann muid infheistiú sa teanga chun na háiseanna cuí a chur ar fáil trí Ghaeilge.

See this speech in context