Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail) | Oireachtas source

Tá ceist agam. Tá a fhios againn go n-oibríonn rudaí ar nós an fhoráil sa dlí ó thaobh comharthaíochta de. Tá sé níos infheidhmithe ar go leor cúiseanna; mar shampla, tá sé sofheicthe muna bhfuil an rud ann. I gcás na fógraíochta, táthar in ann é a chloisteáil agus sin é. Ba í agus is í an fhadhb ón tús ná na seirbhísí idirphearsanta. Is é an rud a luaigh an coimisinéir nuair a bhí sé ag caint ná an easpa daoine le cumas maith Gaeilge. An t-aon locht a chuirfinn ar chuid den fhograíocht ná go bhfuil sé dothuigthe cuid den am. Níl daoine atá inniúil ar an nGaeilge ag déanamh na fógraí ar fad. Is beag an gearán é sin le hais na heaspa ar fad a bhí ann roimhe sin agus, mar shampla, an fhoráil a bhí ann go gcaifear gach rud a dhéanamh ar na meáin Gaeilge.

Is é mo bharúil le fada ar an gcéad dul síos ná go raibh a fhios ag an Stát go raibh an t-éileamh ann ach ní íocfaidís air. Is dóigh liom, mura mbeidh ollmhéadú ar líon na ndaoine a bheidh ag teacht trí na hollscoileanna le cumas Gaeilge agus le cumas feidhmithe trí Ghaeilge, nach ndéanfar an méid atá san Acht, is cuma céard atá scríofa sa dlí. Beag beann ar cé chomh mór is atá sé ina fhadhb don Choimisinéir Teanga, déarfaidh fostóirí Stáit go bhfuil siad go hiomlán i bhfabhar na riachtanais seo ach níl siad in ann teacht ar fhoireann atá inniúil ar an nGaeilge leis an tseirbhís a chur ar fáil. Is féidir liom cás simplí atá gar do mo bhaile a lua mar shampla. Bhí mé ag iarraidh ar an gcomhairle contae a chinntiú go bhfuil Gaeilge ag baill foirne ar nós na hinnealtóirí i gConamara agus na saoistí sna hoifigí tithíochta, srl. Bheadh sé níos fearr fós dá mbeadh rannóg tithíochta ar An gCeathrú Rua le haghaidh Conamara. Dar leis an eagraíocht, is í sin an fhadhb a bheadh acu ná dóthain pearsanra a fháil leis an tseirbhís a chur ar fáil.

Tugann sé sin le fios cé chomh mór is atá sé sin ina fhadhb d'Oifig an Choimisinéara Teanga ag é ag plé le comhlachtaí a bheidh ag iarraidh na spriocanna atá amach romhainn a chomhlíonadh. Ceann de na rudaí is túisce agus is fearr don Stát a dhéanamh ná a chinntiú go bhfeabhsófar an tsoláthar Gaeilgeoirí. Gan é sin, is é mo bharúil go dteipfidh ar an rud seo ar fad. Má bhreathnaítear isteach air, nílimid in ann iad a fháil. Céard a dhéanfaimid má tá rogha idir an tseirbhís don phobal a bheith i mBéarla amháin agus an tseirbhís a stopadh? Bí cinnte de go mb’fhearr leis an bpobal seirbhís a bheith ann ná gan aon tseirbhís a bheith ann. Is é sin an chaoi ina bhfuil sé. Tá a fhios agam féin an rud a tharlóidh go praiticiúil. Nuair atá mé ag plé le daoine sa chomhairle contae, má tá Gaeilge acu, labhróidh mé Gaeilge leo.

Mura bhfuil, déarfaidh mé go bhfuil mé ag fiosrú an rud seo agus b'fhearr liom freagra a fháil i nGaeilge. Tá sé sin intuigthe.

Ar iarr an coiste reachtúil chomhairle nó ionchur ó Oifig an Choimisinéara Teanga faoi na fadhbanna sin, faoi cé chomh mór is atá siad nó faoin tsoláthar a shíleann an oifig a chaithfeadh a bheith ann ionas go bhféadfaí an dlí a chur i bhfeidhm? Cé go bhfuil sé thar cinn go bhfuil an dlí ann, níl aon rud níos measa, dar liom, ná dlí nach bhfuil inbhainte amach.