Mr. M?che?l ? Leidhin:

Baineann an fhadhb sin go sonrach le hUíbh Ráthach. Mar atá luaite ansin ag an Dr. Bayda, tá dúshlán faoi leith tíreolaíochta ag baint le Gaeltacht Uíbh Ráthaigh. Nuair a tosaíodh i dtosach ar chúrsaí pleanála teanga, bunaíodh an próiseas ar fad ar na teorainneacha Gaeltachta. Ní oireann an prionsabal sin leis an gcás atá againn in Uíbh Ráthach. Tá na pobail Ghaeltachta atá againn in Uíbh Ráthach scoite óna chéile. Má tá bonn fadtéarmach le bheith faoin bpróiseas, caithfidh an próiseas a bheith bunaithe ar phobail nádúrtha agus go mbeadh bonn teangeolaíoch faoin bpróiseas sin. Ní féidir linn é sin a dhéanamh in Uíbh Ráthach leis na cúinsí mar atá siad.

Nílimid ag moladh ag an bpointe seo go ndéanfar athrú ar theorainneacha na Gaeltachta mar ní tharlóidh sé sin go deo, nó i mo shaolré ar aon nós. Ach, is é atá i gceist againn ná go mbeadh moladh láidir ann go mbreathnófaí ar an bpobal nádúrtha atá sa cheantar. Agus tá sé againn ansin in Uíbh Ráthach, ó Na Cealla go Cuan an Chaisleáin. Is ionann é agus scoilcheantar Coláiste na Sceilge atá lonnaithe i gCathair Saidhbhín. Tá píosa den scoilcheantar sin sa Ghaeltacht - limistéar mór - agus cuid de lasmuigh den Ghaeltacht. Sa tslí sin, tuigfí na dúshláin sin agus cuirfí iachall ar na heagraíochtaí Stáit teacht le chéile agus comhtháthú a dhéanamh. Tá réiteach ansin agus tá deis againn anois nach raibh againn go dtí seo. Chaithfí brú a chur ar Údarás na Gaeltachta agus ar Fhoras na Gaeilge teacht le chéile agus féachaint conas is féidir bonn nádúrtha teangeolaíoch a chur faoin bpróiseas in Uíbh Ráthach agus iachall a chur orthu oibriú as a chéile ar mhaithe leis na riachtanais a bhaineann le slánú na teanga: riachtanais scoile, riachtanais teaghlaigh, agus amhlaidh.

Tóg an cás atá anois againne, mar a luaigh an Dr. Bayda ansin. Tá scoil i gCathair Dónall atá díreach lasmuigh den teorainn agus ní aithnítear í mar scoil Ghaeltachta. Tá an rud céanna sa Chorrán. Má thógaimis é, níl ach aon iarbhunscoil i gceantar Uíbh Ráthaigh lonnaithe istigh i gCathair Saidhbhín atá ag freastal an nGaeltacht agus níl aitheantas Gaeltachta ag an scoil sin. Dá bharr, níl na tacaíochta ba chóir dóibh a bheith acu. Is iad sin na laigí a gcaithfimid díriú orthu má táimid chun bonn fadtéarmach agus slánú na teanga a chur in áiteanna cosúil le hUíbh Ráthach.