Mr. Cormac McCashin:

Is é an chéad rud ná nach bhfuil LMETB go maith ó thaobh na Gaeilge. Is é sin mo thuairim. Theip ar an aonad i nDún Dealgan faoi stiúradh LMETB. Bhí ar an bhForas Pátrúnachta dul isteach agus scoil satailíte a chur ar bun. Mar gheall ar an teip a bhí ann ag leibhéal LMETB, bhí ar an gcóras teacht suas le cineál scolaíochta go hiomlán nua chun freastal a dhéanamh mar gheall ar an bpraiseach a tharla thuas sa taobh sin tíre.

Ó thaobh sruthanna agus aonad, níl aon struchtúr, níl aon sraith thacaíochta agus níl aon deireadh leis na fadhbanna. Tá sé aonad a dhún síos le deich mbliana anuas. Níl cead na Roinne ag teastáil chun iad a oscailt ná chun iad a dhúnadh. Ní féidir tumoideachas a chinntiú. Nuair atá tú sa bhunscoil, tá gach rud as Gaeilge agus oibríonn sé sin. Tá sé aitheanta mar an múnla oideachais is fearr ar domhan ar mhaithe le teangacha a fhoghlaim. Níl aon deireadh leis na buntáistí agus an luach airgid a fhaigheann an Stát as an infheistíocht sin. Le sruthanna, foghlaimíonn roinnt daltaí roinnt ábhar trí Ghaeilge. Tá easpa leanúnachais le brath leis an gcaoi ina n-osclaíonn siad, ina dteipeann orthu agus ina mbogann siad. Tá siad ag brath ar mhúinteoir amháin agus rudaí éagsúla eile agus níl mórán acu sa tír. Maidir leis na haonaid, is iomaí fadhb atá ann. Tá taighde faoi na haonaid coimisiúnaithe ag COGG mar chuid den pholasaí don oideachas lán-Ghaeilge. Níl sé foilsithe ach is féidir glacadh leis go bhfuil an tuairisc sin chun tabhairt le fios gan dul in aice leo mar ní oibríonn sé mar mhúnla. Ní féidir tumoideachas a chinntiú. Bíonn sé an-deacair orthu múinteoirí a fháil le Gaeilge. Bíonn múinteoirí ag múineadh i mBéarla cuid den am agus i nGaeilge cuid eile den am. Bíonn na daltaí, déagóirí, ag meascadh le déagóirí eile. Más déagóir tú, céard atá tú ag iarraidh a dhéanamh seachas fit in leis na daoine eile? Níl tú ag iarraidh a bheith ag dul thart ag spalpadh Gaeilge agus é sin ar fad. Dá mbeadh aon spéis ag Coláiste De Lacy nó aon scoil dul agus é a dhéanamh, bheadh sé déanta aige cheana féin mar tá na huimhreacha ann. Níl siad tar éis é sin a dhéanamh.

Is é an pointe atáim á dhéanamh faoi sin ná, dá mbeadh státseirbhíseach ag smaoineamh faoi aonad a chur ar bun inár gceantar mar réiteach chun gur féidir le daoine a bhfuil oideachas trí Ghaeilge uathu dul ann, is é an líne oifigiúil dheireanach ag an Stát faoi cad atá ag teastáil chun Gaelcholáiste a fháil ná go mbeadh 400 dalta á iarraidh agus tá trí oiread an méid sin againn sna bunscoileanna. Tá na huimhreacha againn ní hamháin chun Gaelcholáiste amháin a bheith againn ach chun Gaelcholáiste ollmhór a bheith againn.