Donnchadh Ó Laoghaire (Cork South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Gabhaim buíochas leis na finnéithe go léir. Ó thaobh na faidhbe atá ann, cúpla bliain ó shin, thosaigh an Roinn an córas seo go raibh sé ag iarraidh a dhéanamh amach cá raibh borradh ó thaobh daonra ann agus conas pleanáil a dhéanamh ó thaobh cá háit a mbeadh na scoileanna. I gcoitinne, tá roinnt céile le sin ach is léir go gcuireann sé daoine a bhfuil fonn orthu oideachas lán-Ghaelach a fháil faoi mhíbhuntáiste, in éineacht le daoine atá ag iarraidh córas oideachais níos ilchreidmhí. Dá bharr, tá sé nach mór ar nós an córas first past the post. Cé go léiríonn sé sin an rogha is mó i gceantar, ní léiríonn sé go bhfuil rogha fairsing agus suntasach ann i gcomhar oideachas lán-Ghaeilge nó oideachas ilchreidmheach. Bhí cur chuige ann freisin atá b'fhéidir athraithe. Tá roinnt uaireanta ann nuair a ghlacann an Roinn leis, nuair nach bhfuil Gaelscoil i gceantar pleanála scoile, go mbeidh deis ann do Ghaelscoil ach ní dóigh liom go mbaineann sé sin leis na meánscoileanna. Is léir go bhfuil cuid mhaith den tír, go mór mhór lár na tíre ach ceantair ar nós iarthar Chorcaí freisin, áit a bhfuil nach mór fásach ann ó thaobh Gaelscoileanna. Tá nach mór ceithre áit sna bunscoileanna anois do gach áit sna Gaelcholáistí. Tá fadhb an-suntasach ansin.

Tá roinnt cur amach agam ar thíreolaíocht iarthar Chorcaí agus in Uíbh Fhailí freisin mar a tharlaíonn sé. Is as Banagher do mo mháthair so tá roinnt cur amach agam ar an gcuid sin tíre. Níl an cur amach céanna agam ar chontae na Mí, ach ó thaobh polasaí de, tá na ceisteanna mar an gcéanna. Caithfidh straitéis faoi leith a bheith ag an Roinn chun a fheiscint go bhfuil líon leordhóthanach i gceantar faoi leith chun go mbeadh Gaelcholáiste ann. Ní gá go mbeadh 300, 400 nó 500 scoláire ann. Is léir gur féidir meánscoil a bheith ann le 100, 120 nó 200 scoláire. Má tá sé mar aidhm againn an Ghaelainn a chur chun cinn agus cinnte a dhéanamh de go bhfuil an deis ag daoine dul ón oideachas luathbhlianta go dtí an ollscoil trí mheán na Gaeilge, ba chóir go mbeadh sé de chumas ag an Roinn ceadú do mheánscoil bheag nó mheánach más gá agus má tá an t-éileamh ann sa cheantar. Tá gá le hathrú polasaí ag an leibhéal náisiúnta. Tá roinnt de na rudaí lena bhfuil an trí cheantar ag déileáil mar an gcéanna. An cheist ná cén feedback atá faighte ag na finnéithe ón Roinn? An bhfuil sé i gcónaí ag rá go bhfuil an córas seo aige nó an bhfuil aon fhianaise go bhfuil solúbthacht ann le déanaí agus go ndéarfadh sé nach bhfuil sé ag cur aon chomórtas os comhair an phobail ach b'fhéidir go bhféachfadh sé ar Ghaelcholáiste dá mbeifí in ann A, B agus C a léiriú? An bhfuil aon fhianaise go bhfuil solúbthacht ann ón Roinn le déanaí nó an bhfuil sé de shíor ag dul ar ais go dtí an ráiteas gur seo an chóras agus gur seo mar a dhéantar cinntí ar scoileanna?