Mr. S?amas ? Concheanainn:

Tá sárú ar siúl ag comhlachtaí poiblí de shíor. Mar atá feicthe againn, tá sé de chumhacht ag an gCoimisinéir Teanga tuarascáil a leagan faoi bhráid Thithe an Oireachtas agus tá sé sin déanta. Tá líon an-teoranta de chásanna ann ó bunaíodh an oifig. Tá an dea-chaidrimh atá ann idir Oifig an Choimisinéara Teanga, an chomhchoiste seo agus Tithe an Oireachtais criticiúil. Luaim cumhachtaí Thithe an Oireachtais tuilleadh dianscrúdú a dhéanamh ar áiteanna a bhfuil sárú ag tarlú go seasta. Tá na foilseacháin agus na tuarascálacha fíorthábhachtach. Sa spás sin tá cumhachtaí breise atá agam tráchtaireacht agus faireachán a dhéanamh. Taobh amuigh den imscrúdú tá cumhachtaí agam tráchtaireacht agus faireachán réamhghníomhach a dhéanamh ar an gcaoi a bhfuil comhlachtaí poiblí ag comhlíonadh a gcuid dualgais. Tá mé ag súil le tosaíochtaí a leagan amach maidir le croí-earnálacha ar nós cúrsaí oideachais nó cúrsaí pleanála sa nGaeltacht agus na meáin chumarsáide. Is iad sin réimsí atá saothraithe go mór agus go dlúth ag na hiar-Choimisinéirí Teanga freisin ach leis na cumhachtaí nua atá agam tá mé dóchasach go n-éireoidh liom tionchar a imirt ar ghéilliúlacht na gcomhlachtaí poiblí a bhíonn ag sárú de shíor.

Phléigh muid go leor de na ceisteanna maidir le cén fáth a mbíonn sárú seasta ag tarlú. Luaim an reachtaíocht teanga agus caithfear a chur i láthair an aonaigh go bhfuil sí le comhlíonadh. Ansin caithfear go bhfuil an acmhainn ag an oifig ar bhonn leanúnach, mar shampla nuair a dhéantar fionnachtana imscrúduithe agus moltaí an imscrúdú foirmiúil, an comhlacht poiblí a leanúint suas le déanamh cinnte go bhfuil siad ag cur sin i bhfeidhm taobh istigh de na spriocdhátaí atá aontaithe san imscrúdú.

Is ceist an-spéisiúil agus an-tráthúil í aitheantas a thabhairt do chomhlachtaí poiblí agus mar sin de. Bímid á plé ó thráth go chéile. Is é an dúshlán atá ann ná go bhféadfadh comhlacht poiblí amháin a bheith thar a bheith géilliúil agus eiseamláireach ar fhoráil amháin agus ansin go bhféadfadh siad a bheith neamhghéilliúil an lá dár gcionn ar fhoráil eile. Mar gheall ar nádúr róil fhear an phobail, an Coimisinéir Teanga, is dócha go mbeadh sé sin againn i gcúl ár gcinn. Bíonn cumarsáid againn le feidhmeannaigh na gcomhlachtaí poiblí ó lá go lá agus tugann sé sin deis dúinn aitheantas agus moladh a thabhairt don áit a bhfuil sé sin i gceist. Tá an caidreamh atá ag an oifig leis na comhlachtaí poiblí ag leibhéal pearsanta an-dearfach, ach caithfidh na comhlachtaí poiblí a thuiscint gurb iad dlíthe na tíre agus go gcaithfear iad a chur i bhfeidhm. Tá an cothromaíocht sin le baint amach agus tá ag éirí linn é a dhéanamh. Luaim an rud a rinne mé tagairt dó ar ball: cúrsaí feasachta; agus tuiscint ar na cearta agus ar na dualgais go bhfuilimid théis acmhainn na hoifige a láidriú le ról sinsearach a chruthú atá ag déileáil go sonrach le comhairle a chur ar chomhlachtaí poiblí agus ar an bpobal. Tugann sé acmhainn dúinn freisin freastal ar imeachtaí ar nós Oireachtas na Gaeilge, féilte agus imeachtaí eile.

Sa chaoi nach mbreathnófar ar reachtaíocht teanga mar rud teibí atá taobh amuigh de ghnáthshaol na Gaeilge, sin an fáth gur leag mé béim ar leith ar chomhoibriú idir, mar shampla, an próiseas pleanála teanga agus an obair atá á dhéanamh ar an talamh. Bhí sé de ádh orm féin a bheith ag plé leis sin i gConamara, in Iorras Aithneach ach go háirithe, tríd mo chuid oibre leis an ollscoil. Chonaic mé an fiúntas atá leis. Ansin luaim na cearta atá ann tríd an reachtaíocht teanga. D'fhéadfaí cur leis an bhfeasacht agus leis an éileamh atá ag an bpobal ar na seirbhísí, sa chaoi nuair a thagann deiseanna seirbhísí nua a chur ar fáil, go dtuigeann an pobal go bhfuil an deis seo ann an tseirbhís a úsáid, seirbhís atá ar ardchaighdeán. Má tharlaíonn sé sin beimid i suíomh i bhfad níos folláine sna blianta amach romhainn.