Catherine Connolly (Galway West, Independent) | Oireachtas source

An dara huair. Fáilte ar ais. Táim féin faoi bhrú agus beidh mé ag rith. Níl aon drochmheas i gceist. Beidh mé sa Chathaoir. Gabh mo leithscéal go mbeidh mé ag fágáil an chruinnithe, cé go raibh mé ag tnúth leis. Gabhaim buíochas as an dul chun cinn atá déanta ag an Roinn ó thaobh airgead breise a chur ar fáil do TG4 agus do na himeachtaí uilig ar an talamh. Agus é sin ráite, díreoidh mé isteach ar na fadhbanna a fheiceann mé féin.

Ní fheicim an teilifís go minic ach, oíche aréir, chonaic mé an clár faisnéise maidir le coláistí samhraidh. Gan dabht, tá géarchéim i gceist ó thaobh líon na mban tí atá ag fágáil na hearnála. Níl i gceist anseo ach cúpla líne. Beidh €2.5 milliún á chur ar fáil, lena n-áirítear tacaíocht bhreise a sholáthar d'earnáil na gcoláistí samhraidh i measc rudaí eile. An nglacann an Roinn agus an Aire go bhfuil géarghá anois i gceist ó thaobh an méid atá cloiste againn ó na dreamanna a tháinig os comhair an choiste seo ar son na mban tí? Ní dóigh liom go raibh aon fhear tí i gceist ag an am. Chuir siad in iúl na fadhbanna ar an talamh. Ó shin, chuir an clár faisnéise an rud céanna in iúl. Chuaigh an clár ó Oileán Thoraí síos go dtí An Rinn, Contae an Chláir agus Oileán Chléire i nGaillimh ag cur in iúl go bhfuil na coláistí dúnta nó ar tí dúnadh agus go bhfuil géarchéim i gceist toisc nach bhfuil a dhóthain ban tí ann. Is é sin an chéad cheist. An bhfuil straitéis ann? An nglacann an Roinn go bhfuil géarchéim ann anois? Cad atá i gceist aici ó thaobh na hearnála sin?

Déanaim comhghairdeas agus gabhaim buíochas leis an Roinn agus leis an Aire as ucht an tsárobair atá déanta acu ó thaobh Choláiste Lurgan, a bheidh i seilbh an Stáit. Tá neart réimsí ar siúl ansin. Thóg sé a lán ama agus is iontach an rud é ach, ar an lámh eile, d'fhreastail mé ar chruinniú dearfach i Maigh Cuilinn sa Ghaeltacht le déanaí. Tá dul chun cinn déanta. Ní mór dom an Seanadóir Kyne agus an méid oibre atá déanta aige a lua anseo. D'fhreastail muid go léir ar chruinnithe ó thaobh ionad pobail. Tá mé ag teacht go dtí an pointe anois. I lár na Gaeltachta, níl ionad pobail ann. Tá na daoine ansin ag streachailt le breis agus 20 bliain. Tá dul chun cinn déanta. Tá siad i mbun na pleananna a sheoladh isteach. Thug mé suntas do rud éigin. Bhí Údarás na Gaeltachta agus ionadaithe ó Roinn an Aire ann. Bhí siad an-dearfach. Bhí Údarás na Gaeltachta sásta ceannródaíocht a ghabháil ar an togra seo. Is maith an rud é sin ach dúradh linn nach raibh an t-údarás in ann pingin rua a thabhairt don ionad pobail toisc nach bhfuil a dhóthain airgid aige agus, leis an méid atá aige, tá sé ag díriú isteach ar chaoi a chur ar na monarchana agus foirgnimh folmha ar fud na tíre. Níl sé in ann aon airgead a thabhairt d'ionaid phobail, mar shampla. Chuir sé sin iontas orm. Is é an pointe atá á dhéanamh agam ná go bhfuil trí ról ag Údarás na Gaeltachta. Ní fheidhmíonn sé mar Enterprise Ireland nó an IDA. Tá trí ról aige, ó thaobh fostaíochta, pobal agus teanga de. De bharr brú airgid nó easpa airgid, tá sé ag díriú isteach ar ghné amháin seachas an dá ghné eile. Tá siad go léir fite fuaite le céile. Cad iad tuairimí an Aire faoi sin?

Bhí rud amháin eile le rá agam. Baineann sé leis an oidhreacht. B'fhéidir go ndéarfaidh an tAire nach mbaineann sé seo leis an rud atá faoi chaibidil inniu. Más é sin a freagra, glacfaidh mé leis. Ó thaobh oidhreacht chathair na Gaillimhe mar cultural capital agus an oidhreacht atá fágtha, bhí €1 milliún i gceist. Cén sórt anailíse atá déanta ó thaobh na hoidhreachta de maidir le tograí ar an talamh ar fud na Gaeltachta agus i nGaillimh ach go háirithe? Táim ag smaoineamh ar ionad oidhreachta i Leitir Mealláin nach bhfuil in ann pingin rua a fháil. Tá €1 milliún i gceist. Dé réir mar a thuigim, tá an €1 milliún seo faoi chomhlacht nua nach bhfuil baint ar bith aige leis sin. Tá sé seo tábhachtach dom. Baineann sé leis an Aire agus tuigim go bhfuil an-suim aici sa cultural capital. Tá dearmad déanta agam ar an nGaeilge. B'fhéidir go mbeidh an Dr. Mac Cormaic in ann aistriúchán a thabhairt dom.

Tuigeann an tAire pointe atá á dhéanamh agam. Tá oidhreacht agus €1 milliún i gceist agus tá sé faoi chomhlacht nua. Cén anailís atá déanta ó thaobh oidhreachta de ar fud na Gaeltachta i gConamara? Tá Gaeltacht sa chathair freisin. Táim ag smaoineamh go háirithe ar ionad oidhreachta, agus iad ag streachailt ó lá go lá ó thaobh acmhainní de. Cén anailís a rinneadh? An bhfuil an tAire in ann a insint dom cén anailís a rinneadh ó thaobh teanga agus oidhreachta de go fadtéarmach ó thaobh na Gaeilge agus na Gaeltachta de?