Mr. Ois?n Mac Craith:

Is scoláire sa chúigiú bliain i nGaelcholáiste Luimnigh mé. Tá an-bhród orm a bheith anseo i dteannta an choiste chun caint mar gheall ar an stádas neodrach atá ag Éirinn sa domhan agus an cheist atá, “An bhfuil Éire neodrach i ndáiríre nó an bhfuil muid neodrach nuair a oireann sé dúinn?” Táim chun an ráiteas sin a phlé anois.

I mo thuairim, tá sé an-tábhachtach an neodracht atá againn sa tír seo a choimeád. Le linn an Chéad agus an Dara Cogadh Domhanda, chosain an neodracht a bhí againn ár dtír toisc nach raibh Arm na tíre seo láidir go leor don ardán domhanda. Thar na blianta, ón am ar éirigh linn neamhspleáchas a fháil ón mBreatain, chabhraigh ár stádas sa domhan mar thír neodrach linn go mór. De bharr go bhfuil stádas neodrach againn, ní gá dúinn an t-uafás airgid a chaitheamh ar ár nArm agus níl mórán baoil ann go mbeidh ár gcuid saighdiúirí bainteach le haon chogadh mór, seachas más rud é go bhfuil fonn orthu a bheith páirteach ann. Cabhraíonn na sárchumhachtaí atá mórthimpeall orainn, cosúil leis an mBreatain, an Fhrainc, an Ghearmáin, na Stáit Aontaithe agus araile linn chun a bheith neodrach mar thír toisc go laghdaíonn siad go léir aon bhaol atá ann d’ionradh ar an tír seo. Is rud an-chabhrach é seo dúinne.

Tagann an cheist suas arís is arís eile, “An bhfuil muid neodrach i ndáiríre, nó an bhfuil muid neodrach nuair a oireann sé dúinn?”. Tá an cogadh san Úcráin ag cur na ceiste seo orainn chuile lá. Tá an-chuid teifigh ón Úcráin a d’éalaigh ón gcogadh ag teacht isteach chun na tíre faoi láthair agus tá muid go léir ag féachaint ar an teilifís ar na rudaí uafásacha atá á ndéanamh ag an Rúis san Úcráin. Dá bharr seo, tá sé an-deacair ar fad ár neodracht a choimeád agus tá fonn láidir orainn cabhair a thabhairt don Úcráin. Dúirt an Tánaiste, an Teachta Mícheál Martin, fad is a bhí sé mar Thaoiseach in 2022, nach raibh Éire neodrach go polaitiúil ach go raibh muid neodrach go míleata. Mar sin, tá an-chuid daoine ag ceistiú an bhfuil muid neodrach i ndáiríre nó an bhfuil muid neodrach nuair a oireann sé dúinn. Tá argóint láidir ann nach bhfuil muid mar thír neodrach de bharr go bhfuil muid ag tabhairt tacaíocht don Úcráin faoi láthair.

Gan amhras tá pointe ag na daoine atá ag argóint ar an taobh seo. Áfach, aontaím leis an Tánaiste mar is ceart dúinn ár gcuid tacaíochta a thabhairt do thír atá ar an taobh mícheart d'ionradh. Ceapaim gurb é an seasamh ceart don tír seo ná chun a bheith go hiomlán neodrach go míleata ach maidir le cúrsaí polaitiúla i gcásanna áirithe, mar shampla an Úcráin, is ceart dúinn tacaíocht a thabhairt dóibh. Nuair a dhéanann sárchumhacht ionradh ar tír eile nach bhfuil ar chomh-chumhacht leis, is ceart dúinn tacaíocht a thabhairt don tír faoi ionsaí gan cabhrú leo go míleata, mar gur féidir linn a bheith tógtha isteach chuig cogadh nach bhfuil fonn orainn a bheith páirteach dá bharr. Mar a dúirt mé níos luaithe, táimid ag iarraidh ár dtír a chosaint agus níl fonn orainn a bheith tógtha suas i gcoimhlintí le tíortha eile de bharr lámh cúnta míleata a bheith tugtha againn do thír i gcás an Úcráin.

Bhí ár stádas neodrach sa domhan ceistithe díreach roimh an gcogadh san Úcráin freisin nuair a bhí fonn ar an Rúis cleachtadh míleata a dhéanamh amuigh ó chósta na hÉireann. Bhí na Rúisigh ag iarraidh cleachtadh a dhéanamh san Aigéan Atlantach i gcrios eacnamaíoch eisiach na hÉireann, áit ina bhfuil tíortha eile saor chun dul isteach agus amach uaidh nuair atá fonn orthu, cosúil leis an Rúis ag iarraidh cleachtadh a dhéanamh ann. Tháinig an cheist - “An bhfuil muid neodrach i ndáiríre?” - suas arís toisc gur tháinig an-chuid gearán ón tír seo nuair a bhí an Rúis ag iarraidh cleachtadh míleata a dhéanamh. An ceart dúinn iad a stopadh, nó an ceart dúinn ligean leo? Is rud an-suimiúil ar fad é an neodracht sa tír agus is rud é a bhfuil an-chuid tuairimí difriúla ag daoine sa tír seo faoi. Ceapann daoine áirithe go bhfuil sé de cheart againn a bheith mar thír neodrach agus ceapann daoine eile gur cheart dúinn níos mó infheistíochta a dhéanamh inár nArm ionas go mbeidh arm láidir againn.

Chun críoch a chur leis an óráid seo agus líne a chur faoin gceist seo, is ceart dúinn a bheith neodrach in Éirinn go míleata ach ceapaim i gcásanna áirithe, go polaitiúla, is ceart dúinn a bheith ag tabhairt tacaíochta go tíortha ach go háirithe i gcás na hÚcráine gan a bheith tógtha suas go míleata leis an gcás. Is rud an-dearfach don tír seo é ár stádas neodrach sa domhan de bharr go ndéanann sé muid a chosaint ó shárchumhachtaí ag déanamh ionradh ar ár dtír agus déanann sé muid a chosaint óna bheith páirteach i gcogaí móra freisin. Ach gan amhras, chun an fhírinne a rá, tiocfaidh an cheist seo suas arís is arís eile: an bhfuil muid neodrach i ndáiríre, nó an bhfuil muid neodrach nuair atá fonn orainn a bheith neodrach?

Go raibh míle maith agaibh go léir. Ba mhór an onóir dom a bheith i bhur dteannta.