Oireachtas Joint and Select Committees

Wednesday, 8 March 2023

Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community

Seachtain na Gaeilge: Cruinniú leis na Scoileanna

Photo of Aengus Ó SnodaighAengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Tá leathscéal faighte againn ón Seanadóir Mullen. Ba mhaith liom fáilte a chur roimh chomhaltaí an chomhchoiste agus roimh aon Teachta nó Seanadóir eile atá nó a bheas ag freastal ar an gcruinniú. Cuirim fáilte roimh na finnéithe agus roimh na tuismitheoirí is na daltaí ó na scoileanna atá linn. Cuirim fáilte roimh ár lucht féachana ar Theilifís an Oireachtais. Cuirim fáilte roimh Mairéad Ní Chartaigh, Aoibhínn Ní Cheallaigh agus Isabella Ní Rodáin atá mar fhinnéithe thar cheann Choláiste Oiriall i Muineacháin. Cuirim fáilte roimh Eva Ní Dhoibhilín, Niamh Ní Mhuirí agus Eoghan Ó Cianáin, atá anseo thar cheann Scoil Iósaef i Tír Eoghain. Cuirim fáilte roimh Rónán Ó hIcí, Alex Muntean, Síofradh Bhreathnach-Peelo agus Andrea Ní Fhearaíl, atá mar ionadaithe thar cheann Ghaelcholáiste na Mara i gCill Mhantáin. Cuirim fáilte roimh Áine Hogg, Mark Horan agus Oisín Mac Craith atá anseo mar ionadaithe thar cheann Ghaelcholáiste Luimnigh.

Tá na finnéithe go léir ag freastal ar an gcruinniú ó sheomra coiste 4 laistigh de phurláin Thithe an Oireachtais.

Sula dtosaíonn muid lenár mbreathnú ar ábhair an lae inniu, tá dualgas orm na rialacha agus na treoracha seo a leanas a leagan faoi bhráid na finnéithe atá ag freastal ar an gcruinniú inniu. Meabhraím do chomhaltaí, d'fhinnéithe agus do bhaill foirne a chinntiú go bhfuil a gcuid gutháin shoghluaiste múchta le linn an chruinnithe mar gur féidir leis na gléasanna sin cur as do chóras craolacháin, eagarthóireachta agus fuaime Thithe an Oireachtais. Tá an rogha ag comhaltaí freastal ar an gcruinniú go fisiciúil sa seomra coiste nó go fíorúil ar Microsoft Teams, ar an gcoinníoll, i gcás cruinnithe phoiblí, gur óna n-oifigí i dTithe an Oireachtais a dhéantar sin. Is riachtanas bunreachtúil é sin. Nuair atá daoine ag freastal ar an gcruinniú óna n-oifigí, ba chóir dóibh a ngléas físeáin a bheith ar siúl an t-am uilig agus iad féin le feiceáil ar an scáileán. Baineann an coinníoll seo le finnéithe chomh maith ach níl aon fhinné ag freastal go fíorúil inniu. Ba chóir dúinn a chinntiú go bhfuil na micreafóin múchta nuair nach bhfuil muid ag caint. Tá sé sin dírithe orthu siúd atá ag teacht isteach go fíorúil.

Cuirim ar aird na bhfinnéithe go bhfuil siad, de bhua Bunreacht na hÉireann agus reachtaíocht araon, faoi chosaint ag lánphribhléid maidir leis an bhfianaise a thugann siad don chomhchoiste chomh fada is atá siad lonnaithe laistigh de phurláin Thithe an Oireachtais agus an fhianaise sin á tabhairt acu. Molaim d’fhinnéithe a bheith cúramach agus fianaise á tabhairt acu. Má ordaíonn an comhchoiste dóibh éirí as fianaise a thabhairt i leith ní áirithe, ba chóir go ndéantar amhlaidh láithreach. Ordaítear dóibh gan aon fhianaise a thabhairt nach fianaise í a bhaineann leis na hábhair atá á bplé ag an gcomhchoiste inniu. Ba chóir dóibh a bheith ar an eolas go ndéanfar na ráitis tosaigh a chuir siad faoi bhráid an chomhchoiste a fhoilsiú ar shuíomh gréasáin an chomhchoiste tar éis an chruinnithe seo.

Fiafraítear d’fhinnéithe agus de chomhaltaí araon cleachtadh parlaiminte a urramú nár chóir, más féidir, daoine nó eintiteas a cháineadh ná líomhaintí a dhéanamh ina n-aghaidh ná tuairimí a thabhairt maidir leo ina ainm, ina hainm nó ina n-ainmneacha ar shlí a bhféadfaí iad a aithint. Chomh maith leis sin, fiafraítear dóibh gan aon rud a rá a d’fhéadfaí breathnú air mar ábhar díobhálach do dhea-chlú aon duine nó eintiteas. Mar sin, dá bhféadfadh a ráitis a bheith clúmhillteach do dhuine nó eintiteas aitheanta, ordófar do na finnéithe éirí as na ráitis sin láithreach. Tá sé ríthábhachtach go ngéillfidh siad don ordú sin.

Is é sin deireadh leis an intro mór fada. Chun é sin a mhíniú do na finnéithe, caithfidh gach uile choiste é sin a léamh amach ag tús cruinnithe chun cosaint a thabhairt d'fhinnéithe agus do bhaill. Níor chóir aon rud a rá a dhéanann caitheamh anuas ar dhea-chlú daoine. Ní cosaint do na comhaltaí amháin é sin ach cosaint do na finnéithe araon. Mar a dúirt mé, tá rud darb ainm "pribhléid" ann. Is féidir méid áirithe a rá ach ní cóir na treoracha sin a bhriseadh, más féidir, nó beidh mise i dtrioblóid, cé nach mbeidh na finnéithe. Má thosaíonn finnéithe ag caitheamh anuas ar dhaoine nó ag déanamh ionsaí ar a ndea-chlú, is é an jab atá agam ná stop a chur leo.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.