Oireachtas Joint and Select Committees
Wednesday, 29 June 2022
Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community
Ag Spreagadh Fhoilsitheoireacht agus Léitheoireacht na Gaeilge: Plé (Atógáil)
Mr. Tadhg Mac Dhonnag?in:
Ceann de na fáthanna atá leis sin ná go bhfuil muid an-lag ó thaobh na déaglitríochta de. Tá riaradh agus forbairt mhaith tagtha ar an ábhar atá ar fáil do pháistí ó a náid go 12, cuir i gcás. Tá laigí áirithe ann agus ba mhaith liom go mbeadh níos mó scríbhneoirí Gaeilge a fheiceáil ag scríobh bunleabhair do na haoisghrúpaí éagsúla atá taobh istigh den réimse sin ach tá an soláthar go hiondúil, idir aistriúcháin isteach agus bhunleabhair, láidir go leor.
Ansin, tarlaíonn beagnach lán staid ann i mblianta na ndéaga. Caithfidh mé mo lámh a chur suas agus a rá nach bhfuil mórán iarrachta déanta agam féin mar fhoilsitheoir díriú ar na déagóirí mar airím go bhfuil cineál easpa saineolais orm toisc gur cúlra bunmhúinteoireachta atá agam ag gabháil cúpla career siar ó shin. D'airigh mé go raibh a fhios agam céard a bhí á dhéanamh agamsa ó thaobh na bpáistí óga de ach, mar a deirim san aitheasc, is é ceann de na dúshláin a bhaineann leis na déagóirí ag an bpointe seo ná go bhfuil an grúpa Gaeltachta-Gaeloideachais ann agus, ansin, tá na daoine atá ag foghlaim Gaeilge i scoileanna Béarla. Faoin am a bhaineann siad 12 d’aois amach tá an leibhéal teanga an-éagsúil ar fad. Tá buneolas ag páistí 12 d’aois den chuid is mó ón gcóras Béarla agus, ansin, tá na daoine a thagann ó na Gaelscoileanna agus ón nGaeltacht líofa go maith. Caithfear dhá chineál leabhair a chur ar fáil. Tá rud atá forbartha go hidirnáisiúnta ar a dtugtar hi-lo-texts. Is iad sin leabhair atá ag an leibhéal ard ó thaobh na síceolaíochta de agus atá sofaisticiúil ó thaobh na smaointe agus na rudaí atá ag tarlú do na déagóirí sna scéalta ach go bhfuil an leibhéal teanga ag leibhéal níos ísle. Tá na leabhair sin foilsithe do dhaoine atá ag plé go minic le teanga mar theanga foghlama. Ansin, tá leabhar atá dírithe ar dhaoine atá ag plé leis an teanga ar leibhéal an chainteora dhúchais nó gar go maith dó.
Ní oibreoidh sé an cineál leabhair chéanna a chur ar fáil do gach déagóir. Níl an leibhéal teanga ag an dream atá sna scoileanna Béarla agus is é sin an fáth go bhfuil a leithéid cainte ar shiollabas ar leith le haghaidh Gaelscoileanna agus mhuintir na Gaeltachta le fada an lá agus is ceart go mbeadh caint mar sin ann.
Ó thaobh na foilsitheoireacht de, is é sin an obair a dteastaítear uainn a bheith á déanamh agus is dúshlán mór é. Ba cheart, ámh, a bheith ag breathnú ina threo leis sin.
Is í an cheist ná an droichead sin a thógáil idir na léitheoirí óga agus iad a choinneáil linn ag léamh le linn dóibh a bheith ina ndéagóirí, agus ansin, fanfaidh siad go dtí go mbeidh siad ina ndaoine fásta.
No comments