Mr. Daithí Mac Cárthaigh:

Tagraím don údarás agus don Roinn a bheith réamhghníomhach maidir le cúrsaí sa Ghaeltacht. Tá sé sna rialacháin pleanála go bhfuil dualgas ar an gcomhairle áitiúil a chur in iúl don Roinn agus don údarás go bhfuil an fhorbairt nó an t-iarratas ar fhorbartha istigh má tá siad den tuairim go ndéanfaidh sé dochar don nGaelainn go háitiúil. Is éard a tharlaíonn i gcónaí ná nach mbíonn an t-údarás áitiúil den tuairim go ndéanfaidh an fhorbairt mholta dochar don nGaelainn go háitiúil, is cuma cé chomh follasach agus a bheadh sé de ghnáth cuimhneamh gur mar sin atá sé. Aon uair gur chuir an t-údarás nó an Roinn a ladar isteach i gcúrsaí, i gContae na Mí ach go háirithe, bhí sé sin de bhun iarratais a rinne muintir na háite.

Chun filleadh ar an mbunargóint, teastaíonn na rialacháin sin a láidriú is a athrú mar i láthair na huaire, agus gan dualgas ar na comhairlí contae a chur in iúl don údarás agus don Roinn go bhfuil iarratas pleanála i gceantar Gaeltachta déanta, bheadh ar an údarás agus ar an Roinn duine a fhostú le féachaint ar na hiarratais a fhoilsítear gach Aoine ó na comhairlí ar fad agus dul tríothú sin. I gcás na Gaillimhe táthar ag caint ar cheantar ón gClochán go dtí Port Omna ag iarraidh teacht ar rud éigin ag baint le ceantar Gaeltachta. Dá réir sin, teastaíonn struchtúr. An t-aon rud a thuigeann an rialtas buan, seachas na daoine uaisle atá sa seomra seo, ná an gcaithfidh siad é seo a dhéanamh. Sin an cheist a chuirtear sa státseirbhís an t-am ar fad: "An gcaithfimid é seo a dhéanamh?". Tá sin go breá mar leanann siad an dlí; ní leanann siad mianta a bheadh ag daoine áirithe. Mairimid i Stát atá faoi cheannas an dlí agus tá sé sin go maith ach caithfear an dlí a athrú agus caithfidh sé a bheith sna rialacháin. Beimid ag filleadh ar an bpointe sin arís agus arís eile; muna bhfuil sé sna rialacháin ní thabharfar aon cheann dó.

Tá treoirlínte ann faoi láthair agus tá siad go hiontach ach níl na daoine atá ag plé le pleanáil sa Ghaeltacht compordach le ceisteanna teanga. Sin an fáth, nuair a labhraíonn an conradh agus Mairéad Ní Fhatharta mar gheall ar na cuótaí sin a tharmligean fé bhun Acht na Gaeltachta, 2012 cuótaí pleanála a tharmligean go dtí an údarás, go bhfuil sé tábhachtach go ndéanfaí an t-ullmhúchán roimh ré agus go mbeadh daoine atá oilte sa phleanáil teanga agus sa phleanáil fhisiciúil araon ag plé leis an gcúram. Caithfidh go mbeadh daoine ag plé leis go bhfuil saineolas acu agus atá compordach leis, seachas daoine san údarás go mb'fhéidir go raibh siad ag plé le tionsclaíocht ar feadh na blianta agus nach bhfuil compordach le ceisteanna teanga, nó daoine atá tar éis oiliúint a fháil sa phleanáil baile, mar shampla, atá ag plé le pleanáil i gceantair tuaithe agus ceisteanna teanga i gceist. Ní bheidh siadsan ar a gcompord ag plé leis sin agus dá bhrí sin teastaíonn foireann nó teastaíonn oiliúint a chur ar dhaoine. Níl sé ró-dheacair go mbeadh an dá cháilíocht ag daoine mar níl i gceist ach go ndéanfaí eisceacht do chúpla paiste fud na tíre mar is ann atá an Ghaelainn. Sin an méid atá uainn. Tá léarscáil de Ghaeltachtaí na hÉireann sna cáipéisí a chuir an conradh timpeall. Nuair a chloiseann daoine caint ar an nGaeltacht síleann siad go bhfuil Contae na Gaillimhe, Contae Chiarraí nó Contae Dhún na nGall ar fad i gceist, agus b'fhéidir daoine sa Tigh seo chomh maith, ach paistí beaga bídeacha atá ann. Táimid ag iarraidh go mbeadh an Ghaelainn ina huirlis chun daoine a scaoileadh isteach sna ceantair Ghaeltachta chun an Ghaelainn a neartú ann mar tá na polasaithe eile ag coimeád daoine amach as pé scéal é. Ina theannta sin táimid ag iarraidh go mbeifí thar a bheith cáiréiseach mar gheall ar thithe saoire agus ar eastáit tithíochta.