Oireachtas Joint and Select Committees

Wednesday, 8 December 2021

Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community

Tithíocht agus Cúrsaí Pleanála Fisiciúla sa Ghaeltacht (Atógáil): Plé

Mr. Peadar Mac Fhlannchadha:

Aontaím leis an Teachta. Arís, bhí an plé an tseachtain seo caite leis na comhairlí contae spéisiúil. Bhí cuid den éileamh céanna, go ndéanfar an coiste sin a leathnú, le cloisteáil. Glacaim leis, i mbealach amháin, gur coiste idir-rannach atá i gceist ach tá sé in am an rud a leathnú amach. Ní féidir leis an gcoiste sin feidhmiú i gceart agus tuiscint a bheith aige ar an gcúis go bhfuil an t-éileamh seo ag teacht ar aghaidh gan labhairt le muintir na Gaeltachta agus muintir na n-oileán. Caithfear labhairt le daoine ó gach ceantar Gaeltachta mar ní hionann aon dá cheantar, mar atá feicthe againn sa seomra seo cheana féin. Mar a deirim, is é sin an fáth go bhfuil sé molta sa chur i láthair a rinne Mairéad Ní Fhatharta go rithfeadh an coiste seo rún ag éileamh go ndéanfar an coiste a leathnú amach. Níl muid ag iarraidh tionchar as ord a imirt ar an rud. Ba mhaith linn cur leis an rud chun go mbeadh an t-eolas sin ann.

Ligfidh mé do Mhairéad Ní Fhatharta teacht ar ais ó thaobh cheist na n-oileán ach, ar an gceist eile a bhí ag an Teachta maidir leis an scrúdú réamhghníomhach idir an t-údaras agus an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán, go bhfios dom, níl sé sin ag tarlú. Tá roinnt aighneachtaí curtha isteach ag an údarás agus ag an Roinn thar na blianta. De réir mar a thuigim, chuir siad ceann thar a bheith láidir agus maith isteach i gcás chúrsaí Ráth Chairn. Níl sé sin ar siúl ar bhonn córasach. Go pointe áirithe, tá an plé sin ag athrú. D'fhéadfaí a rá go bhfuil an díospóireacht seo ag tosú le píosa anuas.

Déanfaidh mé tagairt do rud eile atá sa pholasaí, is é sin go bhfuil gá go nglacfaidh an dá Ranna seilbh ar an bpróiseas seo ar fad maidir le soláthar tithíochta sa Ghaeltacht. Tá saghas fatwa ann in aghaidh thithe aonair. Caithfidh pobal na Gaeltachta cónaí áit éigin. Tá a fhios againn nach féidir brath ar chúrsaí margaidh le haghaidh eastát. Is gá breathnú air sin. Táimid ag éileamh go mbeidh scrúdú déanta ar chuile cheann den 26 ceantar pleanála teanga agus go mbreathnófar ar céard iad na ceisteanna. Tá ceisteanna leithne ann. Tháinig siad ar aghaidh sa chruinniú a bhí againn leis an mBord Pleanála agus sa phlé a bhí ag an gcoiste féin an tseachtain seo caite maidir le heaspa seirbhísí i gceantar Bhéal Átha an Ghaorthaidh, áit nach féidir tithe a thógáil ann. Tá an rud níos leithne.

Mothaímid go gcaithfidh an Stát seilbh a ghlacadh air, ag obair leis na comharchumainn. Tá infreastruchtúr thar a bheith láidir ann sa Ghaeltacht tríd na comharchumainn Ghaeltachta. Mar a tharlaíonn sé, tá triúr chathaoirleach ar chomharchumainn Ghaeltachta anseo sa seomra. Níl na hacmhainní ag aon cheann de na comharchumainn sin chun tabhairt faoi seo i gceart gan tacaíocht Stáit. Feictear domsa, de réir mar atá an díospóireacht agus an plé seo ag dul ar aghaidh agus dé réir mar atá níos mó daoine ag teacht os comhair an choiste seo, go bhfuil gá le struchtúr. Táimid sa riocht ina bhfuilimid faoi láthair mar go bhfuil teipthe ar an gcóras a bhí ann. Caithfidh an Stát seilbh a ghlacadh ar an bpróiseas sin.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.