Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Tá roinnt ceisteanna agamsa. Déanaim comhghairdeas le lucht Ghlóir na nGael as an 60 bliain a bheith saolaithe ag an eagraíocht. Is dócha go mbeidh 60 bliain eile rompu. Ní fheicfidh mise ná b'fhéidir na finnéithe an 60 bliain sin ach ba cheart dúinn cuidiú leis. Tá an líon oibre atá á dhéanamh leagtha amach ag na finnéithe agus tá sin go hiontach agus déántar é ar bheagán pinginí. Sin an drochrud a chloistear. Feictear an cur chuige atá ag na heagrais ar fad deonach nuair a thagann siad os comhair na coiste seo nó os comhair aon choiste. Tá an obair agus na tograí atá á dhéanamh acu déanta ar fíor-bheagán pinginí go minic.

Ceann de na fadhbanna atá ag Glór na nGael ná poiblíocht ar na scéimeanna agus an obair atá á dhéanamh aige, agus molaim sin ní hamháin ó thaobh díriú isteach ar phobal na Gaeilge agus meán na Gaeilge ach a bheith ag díriú isteach ar meán an Bhéarla chomh maith céanna, ach go háirithe go bhfuil sé ag triall le daoine breise a tharraingt i dtreo teaghlaigh a thógáil le Gaeilge. Don chuid is mó, ba chóir go mbeadh tuiscint ag tuismitheoirí atá páistí acu agus go bhfuil Gaeilge acu gur féidir leo na páistí sin a thógáil le Gaeilge. Dúirt an Teachta Ó Cathasaigh go ndearna a theaghlaigh an cinneadh sin a dhéanamh agus is faitíos a bhíonn ar thuismitheoirí go minic nuair atá duine nó beirt le Béarla. Fiafraíonn siad díobh féin an mbeidh siad ábalta é a dhéanamh agus cad a tharlóidh i gcás cúrsaí sláinte de. Chualamar nach bhfuil na seirbhísí ar fáil i nGaeilge agus tá obair á dhéanamh ag Glór na nGael an feachtas feasachta a chur ar bun agus a leithéid treoirlínte a bheith ar fáil. Mar sin nuair a dhéanann tuismitheoirí le Gaeilge nó ar bheagán Gaeilge an cinneadh sin, bheadh tacaíocht ar fáil dóibh. Tá sé sin beagnach níos tábhachtaí ná a lán den obair eile ach molaim Glór na nGael as an obair eile.

B'fhéidir go mbeidh Glór na nGael in ann a insint dom an bhfuil dúshlán ar leith ann ó thaobh páistí a thógáil le Gaeilge ó Thuaidh i gceantair nach bhfuil na tacaíochtaí pobail ann. Tá aithne againn, mar shampla, ar leithéidí iarthar Bhéal Feirste ach tá áiteanna ann nach bhfuil an tacaíocht sin ann. Cad sa bhreis gur féidir linn a dhéanamh óna thaobh sin?

Tagraím don staidéir atá curtha os ár gcomhair ag Tuismitheoirí na Gaeltachta. Tá na figiúirí scanrúil agus mar a dúirt an Teachta Ó Cuív, is féidir figiúirí a léamh i mbealaí difriúla ach fós féin tá sé scanrúil nuair a fheictear ar an líon páistí atá Gaeilge acu ar scoil á mhúineadh agus nach bhfuil á húsáid. Tá botún á dhéanamh nó níl botún á dhéanamh. I gcás amháin tá 23 páiste ar scoil as 20 teaghlach, agus mar sin tá sé ait go bhfuil na teaghlaigh ann agus nach bhfuil ach páiste amháin ann. B'fhéidir gur sin mar a bhfuil sé agus go léiríonn sin go bhfuil daoine ag dul in aois. Tá a lán sna figiúirí ach tá sé scanrúil, mar a dúirt an Teachta Ó Cuív, gur iad na ceantair Ghaeltachta is fearr ná Ráth Chairn agus na Déise. Tá obair ansin do Thuismitheoirí na Gaeltachta, dúinn agus do Ghlór na nGael.

Conas gur féidir linn cuidiú leo siúd atá ag freastal ar Ghaelscoileanna nó fiú scoileanna Béarla an Ghaeilge a labhairt lasmuigh den chóras oideachas? Conas gur féidir an figiúr sin a athrú? Sin an dúshlán. Thaispeáin Lorcán Mac Gabhann an léarscáil de na clubanna agus tagraím don léarscáil don fhondúireacht Sheosamh Mhic Dhonncha. Mar a dúirt Lorcán Mac Gabhann, tá spás i lár na tíre go bhfuil fíor-bheagán ann, agus nuair a fheictear ar an léarscáil don ghradam tá an spás ceannann céanna ann le heaspa coistí pobail. Tá dúshlán ansin ach níl aon Ghaeltacht i lár na tíre. Mar sin tá Tuismitheoirí na Gaeltachta off the hook ar an gceann seo. Cad is féidir a dhéanamh sa bhreis? Tá Tiobraid Árann an-ghnóthach ansin ó thaobh Gaeilge sna clubanna CLG. Conas gur féidir na clubanna eile a mhealladh? D'fhéadfadh Glór na nGael teacht ar ais anseo i bliain nó i dhá bhliain agus go mbeadh gach uile club CLG ag déanamh na hoibre.

Tá obair mhór le déanamh sa Ghaeltacht chun an bearna atá ann a líonadh más féidir. Tá an cáinaisnéis thart agus, mar sin, níl mé chun argóint a dhéanamh faoi sin. Tá a fhios againn cad atá ag teacht nó nach bhfuil ag teacht ó Fhoras na Gaeilge, ach chun níos mó airgid a fháil caithfidh Glór na nGael níos mó poiblíochta a dhéanamh ar an obair atá á déanamh aige. Ní bhímid ag maíomh as an obair a dhéanaimid ach tá athrú tagtha ar an saol agus caithfear maíomh as an rud seachas an obair féin a dhéanamh. Má dhéantar sin, caithfear airgead a chaitheamh. Airgead sa bhreis atá ansin ach b'fhéidir go dtiocfaidh tairbhe as feachtais ar líne nó pé bealach. Ní ghá dúinn ar fad fógraí a bheith againn sna nuachtáin mhóra nó ar RTÉ chun tairbhe a bhaint as. Tá an pobal bogtha ar aghaidh ó fheachtas mór an-chostasach. Is féidir iad a dhéanamh ar bheagán.