Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Aontaím leis a lán den mhéid atá ráite ag an Teachta Ó Cuív. Mar a dúirt an Teachta Aindrias Moynihan, táimid ar fad ag tnúth leis an mBille. Beidh sé os comhair na Dála an tseachtain seo chugainn go bhfios dúinn. Níor chóir go mbeadh moill orainn. Bhí plé an-fhada againn, tá ceisteanna móra le freagairt agus muna n-éiríonn linn déileáil leo sa reachtaíocht seo tiocfaimid ar ais chucu. Tá an díospóireacht le bheith againn agus glacaim leis an Aire Stáit, an Teachta Chambers, agus le gach duine eile go mbeidh muid in ann críoch a chur leis cuibheasach gasta sa Dáil agus sa Seanad. B'fhéidir go bhfuil seans ann go mbeidh sé achtaithe roimh dheireadh na bliana. Leagadh síos am roimhe seo agus níor shroicheadh aon spriocdháta go dtí seo.

Ó thaobh an reachtaíocht féin de, bhí an Coimisinéir ag caint faoi na scéimeanna agus faoin gcaighdeán. An bhfuil aon seans ann go mbeidh moilleadóireacht i gceist, mar shampla le FSS? Níl scéim ag FSS faoi láthair. An ndéanfaidh sé moill go dtí go mbeidh na caighdeáin leagtha síos? Ceann de na fadhbanna atá againne ná nach bhfuil a fhios againn cad atá sa chaighdeán mar níl dréacht againn ach glacaim leis gur cosúil leis an mBreatain Bheag a bheidh ann. Ciallaíonn sé sin nach mbeidh aon scéim nó riachtanas breise ag FSS go ceann dhá bhliain eile. Má smaoinítear air, má tá an Bille achtaithe ag deireadh na bliana beidh an coiste comhairliúcháin agus an tAire ag cur an caighdeán le chéile; mar sin, beidh bliain sa bhreis ann agus ansin pé lead-in time atá i gceist.

Bhí an coiste ag labhairt leis an Roinn Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe mar gheall ar earcaíocht. Ceann de na ceisteanna a chuir mé ná an raibh aon earcaíocht dírithe ar Ghaeilgeoirí amháin ar nós coláistí Gaeltachta nó coláistí Gaeilge. Níl agus ní raibh. Ceann de na fáthanna ná nach raibh polasaí nó feachtas earcaíochta ann le tamall de bhlianta but just ní raibh siad tar éis smaoineamh air. Conas gur féidir daoine agus Gaeilgeoirí a mhealladh isteach sa státseirbhís chun na poist sin a líonadh muna bhfuil sé sin ann? Tá súil agam go dtiocfaidh sin as an obair atá ar bun againn.

Tá an ceart ag an gcoimisinéir nuair a deireann sé go bhfuil sé ró-dhéanach nuair atá foirm eisithe nó nuair atá rud éigin déanta agus ní féidir dul siar air. Tharla sé le mo hiníon agus í ag filleadh ar scoil i mí an Mhárta i mbliana. Bhí foirm de 60 focal ó FSS do pháistí ag filleadh ar scoil. Bhí mise in ann é a aistriú, b'fhéidir nach raibh sé go hiomlán cruinn, agus é a leagan amach i leathuair an chloig. Más féidir liomsa é sin a dhéanamh, ba cheart go mbeadh FSS in ann amhlaidh a dhéanamh. Níl sé ar fáil as Gaeilge d'aon scoil, go bhfios dom, agus tá m'iníon ag freastal ar scoil lán-Ghaelach. Sin an bunús. Mar a dúirt baill eile, is "cuma-liomachas" nó athsmaoineamh atá ann i gcónaí. Ní bhogann na comhlachtaí seo go dtí go ndéantar gearán.

Thit líon na ngearán agus mar sin toisc Covid ach tá aithne agam ar a lán daoine agus ní bhacfadh siad le gearán a dhéanamh, ní hamháin ó thaobh na Gaeilge de ach freisin ó thaobh rudaí eile mar ceapann siad nach dtiocfaidh aon leigheas ar an gceist agus nach dtugfar aird orthu. An sin atá ag tarlú nó an gceapann an gcoimisinéir, trí phoiblíocht a fháil ar cheist Eircode nó An Garda Síochána mar shampla, go meallfaidh sé sin daoine a gcearta a lorg agus a éileamh? Ní gearáin atá ann ach daoine ag lorg cearta mar is cancráin atá i gceist le gearáin. Caithimid an téarmaíocht sin a athrú, ní díreach ó thaobh Oifig an Choimisinéara Teanga de ach ó freisin thaobh Oifig an Ombudsman do Leanaí agus a leithéid. Tá daoine ag lorg agus ag éileamh cearta tríd an oifig seachas gur cranks nó cancráin iad.

Luaigh an Teachta Ó Cuív TII. Bhí mé taobh thiar de bhus inné agus TII atá ann. Tá na comharthaí ar fad eile ar chúl an bhus dhátheangach nó as Gaeilge agus as Béarla ar an taobh eile. Is féidir le TII é a dhéanamh más mian leis ach ní mhian leis. Sin an cheist.