Ms Evelyn O'Connor:

Gabhaim buíochas as an gcuireadh ionchur a bheith againn i gcruinniú an lae inniu ar an gcuraclam nua Gaeilge, T1 agus T2, don ardteistiméireacht. Is príomhoifigeach sa Roinn Oideachais mise. I láthair freisin tá mo chomhghleacaithe, Eibhlín Ní Scannláin, cigire sinsearach, agus Treasa Kirk, príomhchigire cúnta agus ceannasaí ar an aonad um oideachas Gaeltachta.

Tá ról lárnach ag an Roinn Oideachais maidir le tacú leis an Rialtas aidhmeanna na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge 2010-2030 a bhaint amach. Tá sé mar aidhm bhunúsach ag forbairtí curaclaim na Gaeilge do gach leibhéal inár scoileanna feabhas a chur ar eispéireas agus torthaí foghlama foghlaimeoirí na Gaeilge. Aithníodh sa straitéis litearthachta agus uimhearthachta don fhoghlaim agus don saol nach ndearna curaclaim na Gaeilge freastal leordhóthanach ar riachtanais Ghaeilge daltaí agus scoláirí agus go háirithe iad siúd a bhí ag foghlaim trí mheán na Gaeilge agus a raibh an Ghaeilge mar chéad teanga acu.

Is é an sainmhíniú a tugadh don tagairt do Ghaeilge T1 sa straitéis ná múineadh na Gaeilge mar chéad teanga i scoileanna a bhíonn ag teagasc trí mheán na Gaeilge, agus an sainmhíniú a tugadh don tagairt do Ghaeilge T2 ná múineadh na Gaeilge mar dhara teanga i scoileanna ina bhfuil Béarla mar an phríomhtheanga theagaisc.

Is í an Chomhairle Náisiúnta Curaclaim agus Measúnachta, CNCM, an eagraíocht reachtúil a chuireann comhairle ar an Aire Oideachais maidir le curaclam agus measúnú don oideachas luath-óige, do bhunscoileanna agus d’iar-bhunscoileanna. Le blianta fada tá curaclaim idirdhealaithe ar fáil do na bunscoileanna. Go dtí 2017, bhí na siollabais Ghaeilge chéanna á leanúint ag gach scoláire ag an tsraith shóisearach i ngach iar-bhunscoil. Rinneadh sonraíochtaí T1 agus T2 a fhorbairt le cur i bhfeidhm ag an tsraith shóisearach mar fhreagairt ar thorthaí comhairliúcháin in 2015 ar dhréachtshonraíocht amháin do Ghaeilge na sraithe sóisearaí.

Tharla an t-athbhreithniú mór deireanach ar an gcuraclam do Ghaeilge na hardteistiméireachta sna 1990aidí. Rinneadh na cáipéisí siollabais reatha a nuashonrú in 2010, go príomha chun ardú a cheadú go 40% don scrúdú béil. Cé gur tharla leibhéil mhéadaithe rannpháirtíochta ag an ardleibhéal mar thoradh ar 40% a thabhairt isteach don scrúdú béil, níor fheabhsaigh cáilíocht na foghlama. Mar chuid den timthriall leanúnach ar athbhreithniú agus ar athfhorbairt curaclaim, bhunaigh an CNCM grúpa forbartha ábhair in 2018 chun sonraíochtaí Gaeilge T1 agus T2 don ardteistiméireacht a fhorbairt. Cuimsíonn an grúpa forbartha ábhair ainmnithe, mar shampla COGG, Foras na Gaeilge agus ceardchumainn múinteoirí. Cruthaítear deis, trí thógáil ar shamhail an tsoláthair churaclaim don Ghaeilge ag leibhéil na bunscoile agus na sraithe sóisearaí, eispéireas foghlama leanúnach a chinntiú do dhaltaí ar mhaithe lena bhforbairt teanga agus a ndul chun cinn i gcoitinne.

Chuir an CNCM tús leis an gcomhairliúchán i bhFeabhra. Tá an CNCM tar éis leas a bhaint as raon teicnící comhairliúcháin chun dearcthaí, tuairimí agus eispéiris rannpháirtithe an chomhairliúcháin a thaifeadadh. Fanfaidh an comhairliúchán ar oscailt go dheireadh Lúnasa. Is eol don Roinn gur ardaigh páirtithe leasmhara ábhair imní faoin bpróiseas comhairliúcháin. Tá iarrtha ag roinnt eagraíochtaí Gaeilge go ndéanfaí an comhairliúchán a chur siar go dtí go ndéanfar athbhreithniú ar fheidhmiú na sonraíochtaí T1 agus T2 ag an tsraith shóisearach. Bhí cruinniú ag an CNCM le heagraíochtaí Gaeilge in Aibreán agus cuireadh in iúl do chomhairle an CNCM na hábhair imní a ardaíodh agus tugadh faisnéis freisin faoin bpróiseas comhairliúcháin. D’aontaigh an chomhairle gur cheart go leanfadh an comhairliúchán mar a bhí beartaithe, go fóill, agus go mbeadh tuilleadh plé aici ag an gcruinniú i Meitheamh faoin tslí le gluaiseacht ar aghaidh sna míonna atá le teacht. Tá an chéad chruinniú eile den chomhairle le tarlú amárach.

Baineann na saincheisteanna sistéamacha le bearta a d’fhéadfaí a sholáthar chun glacadh sonraíocht T1 a spreagadh. Tá sé tábhachtach a thabhairt faoi deara, áfach, gur dréacht-cháipéisí iad na sonraíochtaí reatha do Ghaeilge na hardteistiméireachta. Mar sin, tá na dréacht-sonraíochtaí faoi réir athraithe, bunaithe ar thorthaí rannpháirtíochta na bpáirtithe leasmhara leis an bpróiseas comhairliúcháin. Caithfidh aon bhearta a d’fhéadfaí a sholáthar chun glacadh T1 a spreagadh na sonraíochtaí deiridh a chur san áireamh mar aon leis na bearta atá ann cheana féin chun tacú le rannpháirtíocht scoláirí le foghlaim na Gaeilge.

Tá tuilleadh eolais ar fáil sa nóta faisnéise. Táim féin agus mo chomhghleacaithe sásta aon cheist a d’fhéadfadh a bheith ag Comhaltaí a fhreagairt agus má tharlaíonn nach féidir linn ceist aonair a fhreagairt, beimid sásta cibé faisnéisiú breise is gá a shocrú chun dul i ngleic le haon ábhair a bhíonn fós le réiteach.