Catherine Connolly (Galway West, Independent) | Oireachtas source

Gabh mo leithscéal as a bheith déanach. Bíonn na ráitis thosaigh cabhrach dúinne. De ghnáth bheadh an ráiteas léite agam roimh an chruinniú ach níor éirigh liom é a léamh inniu. Ba mhaith liom dul ar ais aige nuair a bheidh am agam. Tá sé suntasach go ndeir sé faoi dhó ar leathanach 3, “Más ar scoil a mhúintear an Ghaeilge, is i mbaclainn an phobail a bhláthaítear í.” An féidir teacht ar ais agus díriú air sin go sonrach? Léimeann sé amach ón leathanach.

Tá cúpla ceist phraiticiúil agam. Tá duine atá bainteach liom – níl mé chun é a náiriú – atá in ainm is a bheith ina ábhar oide ach, de bharr Covid, níor éirigh leo freastal ar aon chúrsa sa Ghaeltacht an bhliain seo agus is dócha go mbeidh an scéal mar an gcéanna an bhliain seo chugainn. Cén moltaí atá ag an gcomhairle chun dul i ngleic leis an bhfadhb sin? Tuigim nach féidir aon rud a dhéanamh faoi láthair ach nach mbeidh easpa oideachais, taithí agus Gaeilge i gceist? Bhí cúrsa ar líne ach ní leor é sin don eispéireas uilig a bheith ag duine óg.

De réir mar a thuigim, tá trí choláiste ag feidhmiú trí Ghaeilge d’ábhar oidí: i Luimneach, i mBaile Átha Cliath agus i nGaillimh. Feidhmíonn na cúrsaí eile trí Bhéarla. Cé mhéad múinteoir atá ag teacht as na coláistí sin nach bhfuil ag feidhmiú trí Ghaeilge, cosúil leis an gceann i Marino, atá Gaeilge ar a dtoil acu? An bhfuil na finnéithe ag rá go bhfuil na múinteoirí sin ag teacht amach le Gaeilge líofa agus go bhfuil siad in ann daoine a spreagadh? Níl mé ag caint faoi líofacht i ndáiríre. Uaireanta níl botúin ró-dhona má tá duine in ann daoine eile a spreagadh chun an Ghaeilge a úsáid agus muinín a chothú. Nach bhfuil sé sin i bhfad níos tábhachtaí? Tá mé ag breathnú ar Marino ach tá coláistí eile ann freisin. An bhfuil siad ag teacht amach leis na scileanna sin?

Luaigh Tomás Ó Ruairc saol foghlama fadsaolach agus aontaím go huile leis. Tá foghlaim fhadsaolach i gceist le gach ábhar agus déanaimid dearmad go rialta ó thaobh na Gaeilge de gur foghlaim fhadsaolach atá i gceist. An bhfuil na múinteoirí ag teacht amach tar éis dhá bhliain nó trí bliana leis an scil sin chun daoine a mhealladh chun an Ghaeilge a úsáid? Tá géarchéim ann. Bhí géarchéim ann ó thaobh caighdeán na múinteoireachta de agus tá fós. Tá dul chun cinn déanta ó thaobh na dtrí chúrsa agus tá sé sin go maith ach táimid i dtrioblóid.

D’fhiafraigh mé faoin abairt atá sa ráiteas faoi dhó ach tá ceann eile ag an deireadh a léimeann amach. Níl sé ag caint faoi na hábhar oidí nó faoi chaighdeán na Gaeilge nó aon rud mar sin. An rud atá ráite ná:

An dá dhúshlán is mó atá againn? Meon a chothú a thuigeann gur próiseas saoil is ea foghlaim de chineál ar bith, sealbhú teanga san áireamh; agus tacaíochtaí pobalbhunaithe dár múinteoirí a neartú go mór.

Bheinn buíoch dá bhféadfá é sin a leathnú amach dom.