Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Tairgim leasú Uimh. 127:

I leathanach 15, líne 33, “de réir phróiseas na Seirbhíse um Cheapacháin Phoiblí” a chur isteach i ndiaidh “gach duine acu”.

Tá an leasú bainteach leis an gcoiste comhairleach atá á bhunú ag an Aire. Tá mé den tuairim nach bhfuil go leor sonraithe ann agus gur chóir roinnt sonraí atá ann a athrú. D'fhéadfadh an tAire a rogha duine a cheapadh sa choiste chomhairleach. Luaigh sé cheana féin go raibh daoine cuí in aigne aige nach mbeadh Gaeilge acu fiú. Bá é sin an comhrá a bhí againn i mBéarla. Níl a fhios agam an bhfuil daoine roghnaithe aige cheana féin. Measaim go mbeidh sé seo ag teacht isteach cuibheasach tapa le gur féidir linn bogadh ar aghaidh leis na céimeanna eile nuair atá an Bille achtaithe.

Ó thaobh leasú Uimh. 127 de, ba chóir go mbeadh próiseas ceart agus cóir chun comhaltas an choiste a cheapadh de réir critéir shonraithe in áit an tAire a dhaoine féin amháin a roghnú. Is é sin an bunús le leasú Uimh. 127. Is gnách go mbíonn an tSeirbhís um Cheapacháin Phoiblí i gceist chun comhaltaí choistí Stáit a roghnú. Mhol Foras na Gaeilge san aighneacht a chuir siadsan faoi bhráid an choiste anuraidh gur chóir go mbeadh gnáthphróiseas roghnaithe do choistí reachtaíochta i gceist anseo in áit rogha an Aire. I moladh 18 den aitheasc a thug siadsan don chomhchoiste, dúradh an méid seo a leanas:

Fágtar déanmhas an Choiste go hiomlán faoin Aire, nós atá á athrú le blianta beaga anuas agus an Státchóras ag iarraidh cur le trédhearcacht agus cuntasacht na gcóras agus na n-institiúidí Stáit. Tá Foras na Gaeilge den tuairim gurbh fhiú athbhreithniú a dhéanamh ar an gcuid seo den reachtaíocht le go mbeadh ballraíocht an choiste faoi réir na ngnáthphróiseas roghnaithe do choistí mar seo.

Tá moltaí Chonradh na Gaeilge i gceist leis na leasuithe sa ghrúpa seo ó leasú Uimh. 128 ar aghaidh. Bhí an conradh den tuairim gur chóir go mbeadh an cathaoirleach neamhspleách agus ar dhuine ó thaobh amuigh a raibh taithí faoi leith aige nó aici. Sa Bhille mar atá sé faoi láthair, is féidir leis an Aire aon chomhalta a roghnú mar chathaoirleach, comhaltaí atá fostaithe ag Ranna Rialtais san áireamh. Ní gá ach smaoineamh gur mhinic a bhíonn coimeádachas agus cosaint sa státchóras. Ní locht é sin. Tarlaíonn sé i ngach eagras ach déantar cosaint ar an gcóras nuair a thagann sé faoi ionsaí. Má tá an duine atá i gceannas nó ina chathaoirleach ar an gcoiste ag teacht ón státchóras, bheadh an coimeádachas nó an chosaint sin i gceist go minic. Is é sin an chosaint ar dhaoine á gcaitheamh anuas air nó ag dul rófhada. D'fhéadfaidís a bheith ag déanamh cinntí ar shíl siad nach mbeadh an státchóras in ann glacadh leo seachas an rud ceart a dhéanamh ó thaobh na Gaeilge nó phobal na Gaeltachta de. Clúdaíonn leasú Uimh. 128 na nithe sin go léir agus is ag tacú le moladh ón chonradh atá sé.

Beidh na Teachtaí a chur na leasuithe eile chun tosaigh ag déileáil leo, ach tá siad ar fad ag déileáil leis an gceist seo i gcoitinne. Tá inniúlacht sa Ghaeilge i gceist chomh maith maidir leis an gcathaoirleach. Bunaithe ar an gcomhrá a bhí againn ar leasú Uimh. 126, d'fhéadfadh go mbeadh cathaoirleach ann le Béarla. Tá súil agam nach dtarlóidh sé sin ach, go teoiriciúil, is féidir leis sin a bheith ann. Ní fheicim go mbeidh sé de dhánaíocht ar an Aire, fiú, é sin a dhéanamh. Feicim go bhfuil sé ag croitheadh a chloiginn agus, mar sin, glacaim leis go bhfuil duine in aigne aige cheana féin chun an post seo a ghlacadh. Tá súil agam go bhfuil sé sin ann agus gur féidir an próiseas ceapacháin a chur sa tsiúil agus gur féidir leis tarlú laistigh den trí mhí atá leagtha síos ionas go mbeidh sé ag feidhmiú chomh tapa agus is féidir.

Níl mé ag iarraidh go mbeidh aon mhoill ar an gcóras ar aon bhealach. Pé lá a bheidh an reachtaíocht seo achtaithe, ba chóir go mbeadh an fógra á dhéanamh maidir leis na ceapacháin seo ó thaobh na seirbhíse - ní fógra folúntais ach fógra go bhfuil an coiste á bhunú agus chun go mbeidh aon duine ar mhaith leo chur isteach air seo á chur a ainm nó a hainm chun cinn.