Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Tá trí rud difriúil i gceist anseo. Tosóidh mé le leasú Uimh. 125, lena bhfuilimid ag iarraidh go mbeidh an coiste neamhspleách i gcomhlíonadh a chuid feidhmeanna. Ní hé go mbeadh sé neamhspleách ón Aire nó ón gcoiste seo. Má fhéachtar trí na leasuithe atá agam, is ag cur freagracht ar dhaoine tuairiscí a sholáthar don Aire agus don choiste ag am céanna atá an chuid is mó dóibh. Is double-whammy atá i gceist seachas easpa freagrachta don Aire. Tuigim an méid atá á rá ag an Teachta Ó Cuív. Tá a lán comhlachtaí Státbhunaithe nach bhfuil freagrach don Dáil sa tslí chéanna ina mbíonn Ranna Stáit. Ní cóir go mbeadh sé sin ag tarlú. Ba chóir go mbeadh muidne in ann polasaithe Stáit a cheistiú agus iad a chuireann na polasaithe seo i bhfeidhm a cheistiú de shíor. Muna bhfuil an tAire Stáit ag glacadh le leasú Uimh. 125, níl mé chun é a bhrú.

Faoi leasú Uimh. 26, ba í an Ghaeilge teanga oibre an choiste. Tá sé ait agus scanrúil amach is amach go bhfuil muid ag rá cheana féin go bhfuil seans ann go mbeadh an Béarla i gceist. Is é sin go díreach cad a d'admhaigh an tAire Stáit. Tá seans ann go bhfeidhmeoidh coiste comhairleach maidir le cur chun cinn na Gaeilge sa státchóras trí Bhéarla. Ní hé go bhfeidhmeoidh sé as Gaeilge agus go mbeadh seirbhís ateangaireachta ar fáil dóibh siúd a bhfuil beagán Gaeilge nó Béarla amháin acu. Níl mé chomh seafóideach sin nach dtuigim go mbeidh daoine ag teacht isteach le cáilíochtaí agus scileanna áirithe a bheadh ag teastáil chun comhairle a chur ar an gcoiste comhairleach maidir le conas a dhéantar rudaí áirithe ó thaobh na hearcaíochta de. Chuala muid na daoine a tháinig os comhair an choiste nuair a bhíomar ag déanamh iniúchadh ar staid na Gaeilge sa státchóras. Bhí roinnt dóibh i gceannas ar chúrsaí HR. Ní raibh ach fíorbheagán Gaeilge ag roinnt acu agus ní raibh Gaeilge ar bith ag roinnt eile. Ní raibh a dhóthain mhuinín ag roinnt eile as a gcuid Gaeilge chun a gcur i láthair a dhéanamh trí Ghaeilge. Is féidir córas ateangaireachta a chur ar fáil, áfach, agus ba chóir go gcuirfeadh. Ní féidir liom leasú mar seo a chur mar bheadh sé as ord toisc chostais ar an Stát. Ba chóir don Aire Stáit smaoineamh ar leasú dá leithéid a ghlacadh.

Tá an tAire Stáit ag cur amach teachtaireacht leis seo. Má tá an Stát chun coistí maidir leis an nGaeilge a bhunú, ba chóir gurb í an Ghaeilge teanga labhartha agus oibre na gcoistí seo. Ní tharlódh sé seo in aon tír eile ar dhomhan. Arís, is ait go bhfeidhmeoidh coiste a chuirfidh comhairle faoin nGaeilge ar an Aire i dteanga ar bith seachas an Ghaeilge. Is é sin atá molta ag an Aire Stáit ina fhreagra.

Ní rud mór an méid atá i gceist le leasú Uimh. 148. Is féidir leis an Aire na rialacha a leagan síos. Tá a fhios ag an Aire Stáit féin, nuair a thagann coiste le chéile don chéad uair agus nuair atá sé i gceist aige méid áirithe oibre a dhéanamh, bíonn air athruithe a dhéanamh. Ní gá go mbeadh air a bheith ag brath ar an Aire chun ligean dó bualadh le chéile gach uile lá, píosa taighde a lorg, nó a leithéid de rud. Is é sin a tharlaíonn. Táim ar chúpla coiste, mar shampla an coiste comhairleach maidir le Sráid an Mhúraigh. Leagan an tAire síos an remit, ach is na baill a roghnaíonn cé chomh minic a thagann an coiste le chéile, cén obair a bheidh á déanamh, agus cén stíl oibre a bheidh ag an gcoiste, cé go gcloíonn sé leis an remit atá leagtha síos ag an Aire. Ní ceisteanna móra atá ann sna leasuithe seo so fágfaidh mé mar sin iad, seachas Uimh. 126. Measaim gur chóir don Aire Stáit smaoineamh arís ar an leasú sin.