Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Tá pointí le déanamh agam faoin alt i gcoitinne. Is ceann é seo de na hailt is tábhachtaí sa reachtaíocht agus ba chóir go mbeadh sé i bhfad Éireann níos leithne ná mar atá. Léiríonn mo leasuithe go bhféadfaí go mbeadh an t-alt seo i bhfad Éireann níos leithne agus gur féidir linn i bhfad Éireann níos mó dualgas a chur ar an státchóras de thairbhe sin. Ba bhotún é bogadh ar aghaidh gan díriú isteach ar na bearnaí atá aitheanta agam, ag daoine eile agus ag an gcoiste. Tá os cionn 100 leasú pléite againn agus tá an tAire Stáit tar éis diúltú do gach uile cheann. Bhí roinnt acu dícheadaithe so ní raibh ghá dó diúltú dóibh.

Deirtear linn go mbeadh a lán den stuif seo clúdaithe sna caighdeáin. Táimid trian den bhealach tríd an bplé ar na leasuithe seo agus fós níl na caighdeáin feicthe againn. Mar sin, níl a fhios againn an mbeidh siad clúdaithe ag na dréachtchaighdeáin. Níl a fhios againn an mbeidh an obair atáim ag triail í a dhéanamh trí na leasuithe seo a chur chun cinn clúdaithe nó an mbeidh gá leo. Measaim féin go mbeidh gá leo mar is féidir na caighdeáin atá i gceist ag an Aire Stáit a athrú. Tá Bille i bhfad Éireann níos daingne agus tá sé níos deacra reachtaíocht a athrú in aon bhealach. Ba chóir go leagfaí síos go beacht go díreach cad atá i gceist ag an Stát ó thaobh spriocdhátaí agus sprioc-amanna agus cad go díreach gur chóir a dhéanamh. Ní gá ach féachaint ar na leasuithe is déanaí mar gheall ar chraolachán agus an gá le céatadán a leagadh síos.

Mura ndéantar sin, cén sórt monatóireachta nó slata tomhais atá in úsáid? Má úsáidtear an slat tomhais a luaigh mé tamall ó shin faoi Údarás Craolacháin na hÉireann - go mbeadh aird ag an údarás ar rud éigin - is í sin an fhadhb. B’fhéidir go mbeadh aird aige ar rud, ach ní dhéantar é. Níl sé scríofa síos gur ghá go mbeadh sé déanta. Is é sin bun agus barr an scéil maidir lena lán de na leasuithe uaimse agus leis na cinn a bhí á lorg ag an gcomhchoiste agus nach bhfeicimid sa reachtaíocht seo. Is é sin an fáth nach bhfuil sé chomh láidir sin agus go bhfuil daoine fós ag gearán agus go bhfuilimid ag impí ar an Aire Stáit athruithe a dhéanamh sa reachtaíocht i dtreo is go mbainfidh sé amach an fhoclaíocht éiginnte atá ann, ar nós "go bhféadfaidh", agus go n-athróidh sé í go dtí “go ndéanfaidh”. Tá sé luaite mar sin i mbeagnach chuile chás sa reachtaíocht seo. Mar a dúirt mé, gur chóir go mbeadh na spriocanna sin leagtha síos.

Mura dtarlaíonn sé sin, beimid ag teacht ar ais ar an reachtaíocht seo amach anseo. Tá súil agam nach mbeidh 20 bliain i gceist sula dtarlaíonn sé sin ach beidh orainn filleadh air mar níl sé láidir go leor mar atá sé agus níl gach uile rud clúdaithe. Ba chóir go mbeimis ag déanamh iarrachta nó nuair atá an deis againn a dhéanamh cinnte de go bhfuil gach uile rud clúdaithe chomh mion agus gur féidir linn i dtreo is nach bhfuil aon bhealach éalaithe ag na comhlachtaí Stáit, na Ranna Stáit nó na státseirbhísigh. Go dtí seo, bhí siad in ann bealaí éalaithe a bheith acu ó na dualgais atá acu na cearta atá againn ó thaobh na teanga de a chomhlíonadh ina iomlán seachas ar an mbealach atá á ghlacadh acu le tamall fada ó bunaíodh an Stát. Tá Gaeilgeoirí á maslú toisc nach bhfuil an státchóras in ann déileáil trí Ghaeilge linn maidir leis na héilimh atá againn. Is gá dúinn féachaint, ní hamháin ar na leasuithe, ach ar an alt seo sa reachtaíocht. Fágfaidh mé mar sin é, ach ní hé go bhfuilim chun vótáil i gcoinne na coda seo den reachtaíocht. Tá díomá orm nach bhfuilimid chomh dearfach ó thaobh an Bhille seo is ar mhaith liom go mbeimís, toisc go bhfuil na bearnaí sin ann.