Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Tairgim leasú Uimh. 1:

I leathanach 7, idir línte 8 agus 9, an méid seo a leanas a chur isteach: “tá le “Coimisinéir” an bhrí a shanntar dó le halt 2(1) den Phríomh-Acht, eadhon, Oifig Choimisinéir na dTeangacha Oifigiúla a bhunaítear le halt 20 den Acht sin nó sealbhóir na hoifige sin de thuras na huaire.”.

Tá an leasú sin simplí go leor. Níl a fhios agam an botún é nach raibh an míniú seo curtha isteach sa reachtaíocht ó thús báire. Is é an rud atá i gceist ná go mbeidh sé soiléir sa reachtaíocht cén coimisinéir atá i gceist. Moltar an méid seo a leanas a chur isteach:

tá le “Coimisinéir” an bhrí a shanntar dó le halt 2(1) den Phríomh-Acht, eadhon, Oifig Choimisinéir na dTeangacha Oifigiúla a bhunaítear le halt 20 den Acht sin nó sealbhóir na hoifige sin de thuras na huaire.

Sin an leasú. Níl ann, mar a dúirt mé, ach soiléiriú. Déanann an Bille seo, agus na hAchtanna a leasaíonn sé, tagairt do roinnt coimisiúin agus coimisinéirí éagsúla, mar shampla, an Coimisiún Logainmneacha, lena mbeimid ag fáil réidh má théann an Bille tríd, na Coimisinéirí Ioncaim agus a leithéid. Is soiléiriú é an leasú seo. De ghnáth in aon Bhille bíonn liosta mínithe ag a thús faoi na téarmaí difriúla sa chaoi nach gá iad a athrá tríd an mBille ar fad. Sa Bhille seo táimid ag déanamh iarracht go mbeidh tuilleadh cumhachtaí agus tuilleadh oibre ag an gCoimisinéir Teanga. Nuair a tháinig an Coimisinéir Teanga os comhair an choiste níos luaithe i mbliana, ba mhaith an rud é gur leag sé amach cad gur chóir tarlú agus na héilimh a bhí aige. Dúirt sé, cosúil le a lán daoine, go raibh fáilte roimh Bhille nua agus sin atáimid ag déileáil leis. Dúirt a lán dóibh siúd a tháinig ag an gcoiste ó bhí mise mar Chathaoirleach, agus a tháinig ag an gcoiste a bhí an Teachta Connolly ina Cathaoirleach air, go bhfuil dúshlán mór romhainn. Tá sé sin soiléir sa tuarascáil a bhí an Teachta ag plé cúpla nóiméad ó shin freisin. Is gá dúinn cinntiú go bhfuil cumhachtaí breise acu siúd atá ag cosaint na Gaeilge agus á cur chun cinn. Tá dúshláin mhóra ann ach tá dualgas ag an Stát é sin a dhéanamh.

Ní rud róchasta atá sa leasú seo so ní déarfaidh mé mórán eile faoi ach is é an Coimisinéir Teanga ceann de na hoifigigh is tábhachtaí ó thaobh na Gaeilge anois. Cé go bhfuilimid ag déileáil leis an leasú seo tá leasuithe eile molta agam maidir leis an gcoimisinéir ach tá roinnt acu dícheadaithe. Tá roinnt leasuithe ag an Aire Stáit atá mé chun tacú leo. Níor chóir dúinn a bheith coimeádach agus muid ag déileáil leis an sórt reachtaíocht seo. Níor chóir go mbeadh muid srianta leis an gcur chuige atá ag an státchóras i gcoitinne. Ní hiad na daoine atá sa Roinn thar na blianta atá i gceist ach iad siúd sa státchóras a bhíonn mall ag cur dualgais bhreise orthu féin agus mall ag cur ualach breise airgeadais orthu féin nó ar an gcóras i gcoitinne. Sin an fáth go bhfuilimid sa phonc ina bhfuil muid, toisc nach raibh muid tapa go leor, nach raibh an córas tapa go leor agus nach raibh an córas polaitiúla tapa go leor chun an Ghaeilge a chosaint. Ansin nuair a bhí an ghéarchéim aitheanta i dtús báire, ní raibh siad radacach go leor chun na céimeanna cuí a ghlacadh. Sin an fáth leis an leasú seo.

Tiocfaimid ar ais ag roinnt de na leasuithe ar an liosta atá dícheadaithe. Impím ar an Aire Stáit, a chomhairleoirí agus aon duine eile atá ag féachaint isteach féachaint ar na leasuithe ó gach uile bhall atá tar éis leasuithe a chur chun cinn maidir leis an mBille seo, ach go háirithe iad siúd atá dícheadaithe. Tá roinnt acu dícheadaithe toisc go bhfuil riail sa Teach seo a choisceann muidne sa Fhreasúra ó aon leasú a chur chun cinn a bheadh costas air. Déanann sé sin é thar a bheith deacair dúinn leasuithe a chur chun cinn. Tuigim an fáth go bhfuil sé sa Bhunreacht, mar nár chóir go mbeadh an Freasúra nó fiú backbenchers in ann ualach airgid a chur ar an Rialtas. Tuigim é sin, ach má táimid ag iarraidh a bheith praiticiúil agus rudaí forásacha a chur chun cinn, ní chóir go mbeadh muid go hiomlán srianta. Ar a laghad ba chóir go mbeadh an tAire Stáit ag féachaint ar na leasuithe sin mar ní mise amháin atá ag smaoineamh ar cad is féidir liom a chaitheamh isteach sa Bhille agus ag caitheamh ama á dhréachtú atá iontu. Seo tuairimí Gaeilgeoirí agus muintir na Gaeltachta. Seo na rudaí atá siadsan ag iarraidh go ndéanfaidh muidne chun an teanga agus an Ghaeltacht a chosaint. Síleann siad gurb iad seo na rudaí, ar a laghad, atá ag teastáil chun go mbeadh cosaint tugtha dóibh. In ainneoin gur leasú beag simplí é seo i slí amháin, tá sé ceangailte le a lán rudaí eile atá curtha faoi bhráid an Aire Stáit.