Rónán Mullen (Independent) | Oireachtas source

Gabhaim buíochas leis na finnéithe as an méid a dúirt siad. Is léir go bhfuil an-mhachnamh déanta acu ar na ceisteanna seo agus is léir freisin go dtuigeann siad, mar a thuigtear dúinne, go mbaineann an rud seo ar fad le ceannaireacht agus le cé ó a thiocfaidh an cheannaireacht. Táimid uilig anseo ar aon tuairim faoin ngá an Ghaeilge a chur chun cinn agus go dteastaíonn athruithe móra i meon na n-údarás sa tír seo chun tabhairt faoin ualach mór oibre atá i gceist. Tuigimid freisin nach é go bhfuil daoine leisciúil faoi ach is léir, cé go bhfuil daoine sásta a rá go bhfuil siad i bhfabhar an sprioc seo, nach bhfuil siad sách sásta na hathruithe móra a bheadh i gceist a shamhlú. Luaigh Liam Mac Cóil Risteard de Búrca agus téann sé sin ar ais ag an athrú mór sin.

Tá daoine i measc mo mhuintir féin ag obair sa státseirbhís agus ag déanamh cúrsaí sa Ghaeilge. Tá iarracht de shaghas éigin á dhéanamh sa chóras deis a thabhairt do dhaoine an Ghaeilge a fhoghlaim. Feicim an leibhéal ar a bhfuil sé sin ag dul ar aghaidh, agus is maith an rud é, ach ní an t-athrú lena bhfuil gá atá i gceist. Ní maith liom an nath seo i mBéarla ach i ndáiríre is "innealtóireacht sóisialta" atá uainn anseo, ach ar bhealach atá dearfach, dar linn ar fad. Is dócha gur an rud atá i gceist ná go mbeadh sprioc ann amach anseo go mbeadh buntáiste aitheanta ag daoine dá mbeadh Gaeilge acu agus iad ag dul isteach ag an interview do phost. I gceann 20 bliain, dá mbeadh daoine ag cur isteach ar phost sa státseirbhís, ba chóir gur i nGaeilge amháin a bheadh an fhoirm agus go gcaithfeadh siad a bheith in ann cur isteach ar an bpost agus an t-agallamh a dhéanamh i nGaeilge. Sin atá uainn, nó, ar a laghad, dá mbeadh duine chun dul chomh hard sin sa státseirbhís, bheadh air nó uirthi a bheith in ann an gnó ar fad a dhéanamh trí Ghaeilge. Bheadh a fhios ag daoine agus iad ag tosú leis an scolaíocht, má tá siad ag iarraidh an deis sin ina saol nó baint leis an aicme sin daoine atá i gceannas ar an tír nó ag riar na tíre laistigh den státseirbhís, go gcaithfidh siad a bheith in ann cur isteach ar an bpost agus an post a fháil trí Ghaeilge amháin, fiú más i mBéarla a bheadh siad ag obair an chuid is mó den am. An bhfuil sé craiceáilte a cheapadh go mbeadh a leithéid de sprioc againn? Is léir nach bhfuil sé os ár gcomhair sa Bhille seo ach an gcaithfidh muid a bhfuil radacach sna rudaí atá á mholadh againn agus á dhréachtú don todhchaí?

Bhí mé an-tógtha leis an méid a dúirt Liam Mac Cóil faoi tosaíochtaí nó luachanna.

Sin an fáth go bhfuilim ag lua ceannaireacht. Tá an ceart ag Liam Mac Cóill go pointe áirithe go bhfuil cumhacht áirithe ag polaiteoirí, ach tuigeann na finnéithe freisin go mbíonn polaiteoirí ag dul leis an taoide an cuid is mó den am seachas ag tabhairt ceannaireacht. Tá géarghá go dtiocfadh ceannaireacht ó na meáin cumarsáide agus b'fhéidir ó na hollscoileanna freisin. An bhfuil ról ar leith acu siúd? Cloisimid maorlathas na hollscoileanna ag labhairt go rialta sna meáin cumarsáide faoin ngá le hinfheistíocht i dtaighde chun acmhainní a mhealladh don tír, go bhfuil gá le hinfheistíocht sna hollscoileanna le go mbeidh muid in ann fostaíocht a chur ar bun agus mar sin de. An bhfuil ról ar leith le himirt ag na hollscoileanna maidir leis an gceannaireacht seo atá uainn le go mbeidh muid in ann fiú na hathruithe is gá a shamhlú, gan a bheith ag caint faoi na spriocanna a bhaint amach?

Bhí mé tógtha leis an méid a dúirt Cynthia Ní Mhurchú. Tá sé éasca go leor airgead agus maoiniú a thabhairt do rudaí éagsúla agus is maith an maoiniú sin d'imeachtaí Gaeilge agus cultúrtha srl. Is níos deacra ar fad, áfach, an t-athrú meoin atá i gceist a cur i bhfeidhm chun glacadh le rialacha nua. Sin atá i gceist i ndáiríre. Táimid ag iarraidh rialacha nua a chur i bhfeidhm sa chaoi agus a dhéanfaimid ár ngnó sa tír seo. Sin an áit a bhfuil an t-ualach mór oibre romhainn.