Mr. Páidí Ó Sé:

Ó thaobh na cothromaíochta de, tá cáipéis curtha le chéile ag na comharchumainn na blianta siar ó shin ag taispeáint na ndifríochtaí idir chomharchumainn Ghaeltachta agus Ghalltachta. Tá sé sin déanta agus foilsithe agus is féidir cóip a thabhairt don chomhchoiste. Taispeánann sé an difríocht idir na comharchumainn sna Gaeltachtaí i gcomparáid leis na cinn sna Galltachtaí.

Ó thaobh Bhille na dteangacha oifigiúla, bhíomar 20 bliain ag fanacht air agus de réir mar a thuigim beimid deich mbliana eile ag fanacht le go gcuirfí i bhfeidhm cuid de na rudaí. Táimid déanach ach chaithfí moladh a thabhairt don dream atá tar éis é a chur dian cinnte go bhfuilimid nach mór ann, i ndáiríre. Tá an-chuid rudaí sa Bhille atá lag a dhóthain ach níl aon ionadh ar éinne atá istigh anseo go bhfuil sé lag agus go bhfuil eagla an domhain ar chuid de na heagrais Stáit go mbeidh a leithéid de rud á chur ina leith go gcaithfidís a dhéanamh. Tríd arís, mar a deir i gcónaí, is fearr dá bhféadfaí "at source" a chomhairliú seachas go mbeadh sé á chomhairliú nuair a bheidh sé críochnaithe. Má fhéachaim ar aon ghnó a bhí baint agam leis cheana, más féidir an bóthar a chasadh píosa an-bheag i dtosach, d'fhéadfaí i bhfad níos mó a bhaint amach seachas dul agus é a chasadh nuair a bheidh sé nach mór tógtha. Braithim, mar a dúradh cheana féin, go bhfuil NPHET na Gaeilge ag teastáil uainn chun go mbeadh daoine ag cornadh rudaí ann sula dtéann siad go dtí pointe áirithe. Tá sé beagáinín déanach é a dhéanamh anois más rud é bhfuilimid ag iarraidh é a dhéanamh anois.

Maidir leis an bpointe a bhí ag Máirtín Ó Méalóid ó thaobh na Gaeilge de, is minic go bhfaighim toradh deas maidir léi. B'fhéidir go bhfuil an t-ádh liom go bhfuil duine éigin ag freagairt an fóin ag an am sin a ghlaoim orthu. Nílim i gcónaí á gcáineadh agus táim sásta go gcabhraíonn sin liom. Ba mhaith liom, ámh, scéal an-simplí a dhéanamh de anois. Tá fear ag obair againn agus bhí sé ar tí go mbeadh an aibhléis múchta air mar ní raibh sé sásta aibhléis a dhíol mar gheall nach raibh aon teagmháil leis trí mheán na Gaeilge. Tháinig an fear go dtí an doras chun é a mhúchadh ach ar deireadh chaith sé dul agus díol as an aibhléis chun go mbeadh sí aige mar chaithfeadh sé a bheith ag obair. Níl aon dabht, mar sin, ach go mbíonn deacrachtaí ann ach tá rudaí ag dul i bhfeabhas.

Léimfidh mé go tapa go dtí an méid a dúirt an Teachta Ó Muineacháin más féidir liom. Maidir leis na foinsí airgid, uaireanta, bíonn na foirmeacha simplí, ach uaireanta fós is é an deacracht a bhíonn ann ná go mbíonn ar dhuine 20 cáipéis a chur go dtí an eagraíocht chun an t-aon ní chéanna a fháil agus is minic a bhíonn orm na cáipéisí céanna a thug mé do thogra agus d'eagraíocht a thabhairt arís is arís eile. Bíonn 20 cáipéis á gcur le chéile gach aon uair chun míniú a fháil ar na céimeanna. Arís, le líonadh na bhfoirmeacha, uaireanta, bíonn deifir leo agus leis an obair nuair a bhíonn an duine ag dul trí na céimeanna chun an t-airgead a fháil agus is minic a bhíonn na mílte cáipéisí le cur isteach leis.

An chéad rud eile ná, nuair a théann an duine go dtí foinse eile, tá míle eile cáipéis fós, nach mór, agus bíonn an rud ceannann céanna á lorg acu. B’fhéidir gurbh é an eagraíocht chéanna a bhfuil an t-airgead á fháil uaithi. Tá an eagraíocht ag fáil na rudaí céanna agus táimid á gcóipeáil agus tá cúpla crann á ngearradh gach aon uair a chuirimid iarratas isteach ar airgead chun é a fhail. Le cúnamh Dé, d'fheadfaí é sin a dhéanamh níos fearr mar beimid ansin in ann crainn a shábháil sna ceantair sin.

Ó thaobh na tithíochta de, tá sé seo ráite gur féidir le Comhairle Contae Chorcaí nó Comhairle Chontae na Gaillimhe rialacha a chur i bhfeidhm ach féachann siad i gcónaí ar an riail atá ann ón Stát, agus is é sin an leabhar rialacha atá déanta sula dtagann sé go dtí an chomhairle contae. Más féidir, b'fhearr dul go dtí tosach an tsrutha, up to the Nile mar a déarfadh fear, agus féachaint cá bhfuil na cinntí á ndéanamh ansin thuas, mar tagann na pleanálaithe amach as an ollscoil agus deirtear leo aire a thabhairt don dúlra arís is arís eile. Ní deirtear leo aire a thabhairt do mhuintir na Gaeltachta mar gur mhaith linn an Ghaeilge a bheith ann i gceann 20 bliain. Níl sé ina gcinn nó ina dtraenáil go mbeidís ag cuimhneamh air sin. Is é sin an fheasacht ab éigean a thabhairt dóibh sula mbeidh siad ag obair don Stát.