Oireachtas Joint and Select Committees

Wednesday, 18 November 2020

Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community

Seirbhísí Dátheangacha agus Bille na dTeangacha Oifigiúla (Leasú), 2020: Foras na Gaeilge

Mr. Seán Ó Coinn:

Gabhaim buíochas leis na Seanadóirí as na ceisteanna agus as an tréaslú maidir leis an bhfoclóir.

Sílim go bhfuil míthuiscintí ann i leith na ceanneagraíochtaí agus ár láithreacht ó Thuaidh. Tá Conradh na Gaeilge an-infheicthe ó Thuaidh, ar ndóigh, ar an ábhar gurb é an príomhréimse a bhfuil Conradh na Gaeilge ag fáil maoiniú ó Fhoras na Gaeilge ná i leith cúrsaí abhcóideachta agus feasachta. Is é an rud a rinneamar nuair a bhíomar ag iarraidh an chur chuige comhpháirtíochta, mar a thugaimid ar an socrú atá ann le sé gcinneagraíocht a bheith ag feidhmiú ar bhonn uile-oileáin, ná nach mbeadh dúbailt i gceist sna feidhmeanna agus sna réimsí atá acu. D’iarramar ar na ceanneagraíochtaí eile gan a bheith plé le cúrsaí feasachta nó abhcóideachta mar gurb é Conradh na Gaeilge a dhéanfaidh é sin ar a son. Fágann sé sin go bhfuil Conradh na Gaeilge i mbéal an phobail an t-am ar fad, go háirithe tríd an obair iontach a rinne an dream Dearg le Fearg agus mar sin de, ach nach bhfuil na grúpaí eile le feiceáil ar an dóigh chéanna de thairbhe go n-iarraimid orthu gan an maoiniú atá acu a chaitheamh ar rudaí den chineál sin. B'fhéidir gur chóir dúinn athchomhairle a dhéanamh i dtaca leis sin sa treo is go mbeadh na ceanneagraíochtaí á gcur féin chun cinn níos mó. Tugaimid ar gach ceann de na ceanneagraíochtaí céatadán áirithe de dhaoine a chur ar an mbord stiúrtha agus daoine a fhostú atá lonnaithe agus ina gcónaí ó Thuaidh. Caithfidh céatadán áirithe den bhord a bheith ann. Caithfidh siad daoine a fhostú atá ina gcónaí agus lonnaithe ó Thuaidh.

Tá siad uilig á dhéanamh sin. Roimhe seo, d'iarr muid orthu uilig oifigí a bheith acu ó Thuaidh, ach de réir mar a bhí airgead ag éirí níos gainne b’éigin dúinn airgead na gceanneagraíochtaí a ghearradh, cosúil le gach dream eile de bharr na ciorraithe. Lena chois sin, tá an tuarastal a chuireann siad ar fáil don fhoireann atá acu ceangailte leis na scálaí pá san earnáil phoiblí. De réir mar a chuaigh na costais pá in airde sna ceanneagraíochtaí sin, bhí níos lú airgid ar fáil acu fá choinne imeachtaí agus gníomhaíochtaí. Tháinig cuid acu chugainn ag moladh go gcuirfidís daoine ag obair óna mbailte féin seachas an t-airgead a chaitheamh ar cíos agus cheadaigh muid sin. B’fhéidir nach bhfuil oifigí acu ó Thuaidh le comhartha taobh amuigh, ach tá na daoine atá ag obair acu agus atá fostaithe acu lonnaithe agus ag obair ó Thuaidh.

Tá Gael Linn, mar shampla, an-ghníomhach sa chóras scoile ó Thuaidh. Bhí sé gníomhach i bhfad sular cheap muid é mar cheanneagraíocht. Tá oifig aige in Ard Mhacha agus níor tháinig athrú air sin. Maidir le Glór na nGael, an eagraíocht a luaigh mé níos luaithe le cúraimí don fhorbairt pobail, tá daoine lonnaithe ó Thuaidh aige agus tá siad an-ghníomhach ag cur tacaíochta ar fáil do ghrúpaí pobail, na grúpaí SPG san áireamh. Iarraimid air níos mó béime a chur ar ghrúpaí nach bhfuil an staid forbartha sin bainte amach acu, mar Chumann na bhFiann, mar shampla, nach mbeadh le feiceáil an oiread sin de bharr an chineáil imeacht a reáchtálann sé. Reáchtálann sé Carnabhal na Gaelscolaíochta i ndá háit agus is páistí óga Gaelscoile a thagann chuige sin gach bliain so ní fheiceann an pobal a ghníomhaíocht ar an dóigh sin. Freastalaíonn go leor daoine ón Sé Chontae ar imeachtaí sa mhór-ionad atá aige i gContae na Mí fosta. Tá sé dá réir sin leis na grúpaí eile. Tá Oireachtas na Gaeilge gníomhach go leor agus eagraíonn sé réamh-chomórtais d'Oireachtas na Gaeilge, a bhíonn ar siúl i mí na Samhna. Tarlaíonn cuid acu i gCumann Cultúrtha Mhic Reachtain agus áiteanna eile den chineál sin.

Tá an ceart ag an Seanadóir-----

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.