Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail) | Oireachtas source

B'fhéidir go bhfuil an tAire Stáit de mhalairt tuairime liomsa, cé go bhfuil sé de mo pháirtí féin, ach táim glan in aghaidh go mbeadh aon deis ag an Aire an riachtanas 20% a chur ar ceal gan teacht ar ais chuig an Oireachtas. Má tá sé sin ann, tá sé chomh maith gan an rud a scríobh ar chor ar bith mar beidh a fhios ag an Roinn Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe ón gcéad lá go bhfuil sé sin ann agus feidhmeoidh siad é ón gcéad lá.

Tá ceist eile agam sa chomhthéacs seo. Ar cheart go mbeadh sprioc 10% i bhfeidhm tar éis cúig bliana? Gan a leithéid d'fhoráil, fágfar an rud ar an méar fhada agus déarfaidh siad go ndéanfaidh siad é roimh an lá nó an nóiméad deiridh. Nuair a thiocfaidh an am sin, tabharfaidh siad dúshlán don Oireachtas ó thaobh earcaíochta de, agus iad ag rá nach bhfuil siad in ann daoine a earcú agus mar sin de. Ar cheart go mbeadh sprioc eatramhach nó spriocanna céimnithe ann a gcaithfidh siad a bhaint amach? Tá faitíos orm, agus déarfaidh mé an fhírinne anseo, níl muinín dá laghad agam as an mórchóras Státseirbhíse ó thaobh earcaíochta de. Is éard atá ann ná go ndéanfaidh sé chuile shórt gur féidir leis gan a chroí is a anam a chur isteach sa rud seo agus é a fheidhmiú de réir thoil an Oireachtais. Rinneadh é sin cheana le go leor rudaí. Caithfimid a bheith an-aireach faoi sin. Ba cheart go mbeadh iachall ar na Ranna ón gcéad lá feidhmiú ar an gcaoi ina bhfuil sé mar má deirtear leo go bhfuil an sprioc deich mbliana rompu, tá a fhios againn céard a dhéanfaidh siad.

Ní bheidh tada déanta naoi mbliana síos an bóthar. Céard is féidir leis an Oireachtas a dhéanamh mar ní bheidh na daoine ann? Tógfaidh sé mórphlean - ní tharlóidh sé seo gan é. Níorbh aon mhaith a rá go gcuirfimid fógra sna nuachtáin agus iarrfaimid 10%. Mura mbeidh go leor oibre déanta, ó dhaoine óga atá anois sna bunscoileanna, sna Gaelscoileanna agus sna scoileanna Gaeltachta ar fud na tíre. Mura dtosóimid air sin go luath, ní bheidh siad ann faoi cheann deich mbliana.

Luafaidh mé rud amháin deiridh. Caithfimid a chinntiú freisin dá mbeadh post ag imeacht sa Státseirbhís agus dá mbeinn ag cur isteach air ag an tús arís, níl a fhios agam ar mhaith liom "post" le Gaeilge, ar fhaitíos na bhfaitíos go sáinneofaí mé ó bheith ag plé le rudaí éagsúla sa tseirbhís mar go ndéarfaí gurbh é seo fear na Gaeilge agus go ndéanfaidh sé chuile diabhal rud. Caithfimid é sin a sheachaint freisin agus go mbeidh comhstádas ag daoine dátheangacha sa tseirbhís phoiblí a bheidh ag bogadh ó áit go háit agus nach mbeidh siad coinnithe le jabanna le Gaeilge agus go mbeidh an deis chéanna acu siúd cur isteach ar jab nach bhfuil Gaeilge ag teastáil. Teastóidh 20% ar a laghad nó b'fhéidir níos mó, mar caithfidh siad a bheith fite fuaite ar fud na seirbhíse ar fad, suas go dtí leibhéal Ard-Rúnaithe sna Ranna Stáit.

Mar shampla, nárbh iontach an rud é dá mbeadh duine le Gaeilge a tháinig tríd an gcóras mar Ard-Rúnaí ar an Roinn Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe am éigin amach anseo. Smaoinigh air sin.