Ms Sive Ní Thuathail:

Táim anseo chun an fheirmeoireacht agus an timpeallacht a phlé. Mar is eol do chách is í an fheirmeoireacht an gníomhaíocht leis an tionchar is mó ar ár dtimpeallacht sa tír seo. Bímid ag brath ar fheirmeoirí chun ár dtuath a chaomhnú agus a fhorbairt dúinn. Dá dtógfaimid Ceatharlach, mar shampla, is é an contae is arúla sa tír seo agus sáinnithe san earnáil fheirmeoireachta. Léirítear seo go soiléir sa chaoi go mbeidh an Comórtas Náisiúnta Treabhdóireachta 2019 ar siúl ann.

Tá cáil ar Pháirc na Darach i gCeatharlach as ucht an dul chun cinn agus taighde atá déanta ann le prátaí. Gach lá forbraíonn siad cineálacha prátaí éagsúla ar nós an rooster a d’ardaigh táirgiúlacht prátaí anseo in Éirinn go 55% ó 1991. Is í feirmeoireacht eallaigh mórchuid na feirmeoireachta atá againne in Éirinn, idir bheostoc agus déiríocht. Déantar 90% dár dtáirgí a easpórtáil fiú go dtí idir 30 milliún agus 40 milliún daoine mórthimpeall an domhain atá biata ar bhia Éireannach. Ní mór dúinn a bheith bródúil as ár dtír agus as ár bhfeirmeoirí.

Cuirtear ina leith go minic go bhfuil na feirmeoirí freagrach as fadhbanna timpeallachta na tíre seo. Táim tinn tuirseach de bheith ag éisteacht faoin méid meatáin a scaoileann ba is caoirigh. Níl aon réiteach ar an bhfadhb, áfach, seachas uimhreacha eallaigh a laghdú. Ní fhéadfadh ach éifeacht amháin a bheith air sin: is é sin laghdú ar tháirgeadh bia. Tá feirmeoirí tar éis dul chun cinn mór a dhéanamh, mar aon le forbairt, chun tacú le caomhnú na timpeallachta in Éirinn. Go minic, is trí leas teicneolaíochta a n-éiríonn leo é seo a bhaint amach. Féachaigí ar na meaisíní nua a úsáidtear le sciodar a scaipeadh. Cabhraíonn teicneolaíocht leo an sciodar a scaipeadh i slí níos éifeachtúla chun srian a chur ar sciodar a ritheann isteach i srutha agus chun astaíochtaí a laghdú.

Fadhb eile lena gcuirtear an milleán go héagórach ar na feirmeoirí ná dífhoraisiú thuath na hÉireann. In 1922 bhí thart ar 1% de Shaorstát Éireann faoi chlúdach foraoise. Anois ámh, a bhuíochas d'fheirmeoirí, tá thart ar 8% go 10% faoi chlúdach foraoise. Nach mór an fhorbairt í sin? Cabhraíonn sé seo linn an gás dé-ocsaíd charbóin a thiontú go hocsaigin, ag laghdú na hastaíochtaí dochracha san aer. Táim lánchinnte gur chuala gach mac máthar faoi reáchtáil sciodair, lotnaidicídí agus leasúcháin istigh in aibhneacha na tíre. I ndáiríre, thar na blianta, tá feabhas tagtha ar an bhfadhb toisc iarrachtaí feirmeoirí. Tá an dochar dár n-uiscebhealaí tar éis laghdú go suntasach go dtí an pointe nach í reáchtáil feirmeacha an fhadhb truailliú uisce is mó ach gur urscaoileadh múnlaigh anois is ea é.

I mo thuairim, tá formhór feirmeoirí Éireannacha ag déanamh a ndícheall aon bhaol timpeallachta os a gcomhair a laghdú. Tagann fadhbanna timpeallachta chun cinn i bhfeirmeacha na hÉireann toisc dhá chúis. Is é an chéad cheann ná brabúsacht lag na hearnála. Cuireann sé seo brú ar fheirmeoirí casadh i dtreo tionsclú chun a bheith iomaíoch, rud a tharla san earnáil muc is caorach. Gan a dhóthain infheistithe beidh ar fheirmeoirí tiontú ar dhianfheirmeoireacht, rud faoi deara an chosúlacht go mbeidh fadhbanna timpeallachta dá bharr. Méadóidh an dianfheirmeoireacht seo an méid gáis ceaptha teasa a scaoilfear san atmaisféar.

Is é an dara cúis is mó ná trádáil idirnáisiúnta. I dtíortha eile ní chuirtear na srianta timpeallachta céanna ar fheirmeoirí mar atá againn in Éirinn. Conas a bhféadfaimid iarraidh orthu dul in iomaíocht le tíortha inar féidir mairteoil a tháirgeadh ar phraghas níos ísle toisc an úsáid a bhaineann siad as hormóin fáis sna hainmhithe? Chun a chinntiú go bhfuil bia sláintiúil á tháirgeadh, ach bia inbhuanaithe freisin, ní mór dúinn tacú le táillí laghdaithe a thabhairt d’fheirmeoirí.

Is léir go bhfuil níos mó fiúntais ná dochair ónár bhfeirmeoirí i leith chaomhnú agus fhorbairt na timpeallachta. Ní gá ach breathnú ar iarrachtaí feirmeoirí chun pórtha dúchasacha a shábháil: pórtha ba ar nós an droiminn agus an bhó riabhaigh; nó fiú na héin chréiche atá fillte ar chladaigh na hÉireann ar nós an chlamháin nó an iolair mhara. I ndeireadh na dála, caithfidh mé a rá go bhfuil an fheirmeoireacht agus an timpeallacht ag brath ar a chéile. Caithfear buíochas agus aird a thabhairt ar iarrachtaí feirmeoirí na tíre seo ár dtimpeallacht a chaomhnú. Gan a n-iarrachtaí caillfimid ár dtuath nádúrtha dhúchasach don chéad ghlúin eile. Cinnte is glas iad na cnoic i bhfad uainn, ach nach álainn iad na cnoic ghlasa os ár gcomhair amach?

Míle buíochas as ucht éisteacht liom.