Mr. Diarmuid Ó Liathaimh Ó Nualláin:

A dhaoine uaisle, táim anseo inniu chun labhairt leis an gcomhchoiste faoi na meáin shóisialta agus cé acu beannacht nó mallacht don tsochaí atá iontu. Gan amhras, tá difear mór idir inné agus inniu. Is iomaí athrú atá tagtha ar an saol faoi láthair – athrú dochreidte leis an bhfírinne a rá. Mar dhéagóir, d’fhás mé aníos le teicneolaíocht. Ar dtús cheap gach uile dhuine go raibh an teicneolaíocht nua-aimseartha seo go hiontach agus go raibh sí ina deis nua don todhchaí. Slí éasca, éifeachtach agus tapaidh chun caint lenár gcairde ab ea ann. Tar éis tamaill, áfach, ba léir nach raibh gach rud mar a cheaptar. De réir a chéile, bhí scéalta uafásacha ag teacht chun solais maidir le cibearbhulaíocht agus féinmharú trí na haipeanna meán sóisialta. Beidh mé ag labhairt leis an gcomhchoiste inniu faoin éifeacht atá ag na meáin shóisialta ar an tsochaí agus cé acu an diúltach nó dearfach iad.

Ar an gcéad dul síos úsáidim na meáin shóisialta gach lá chun labhairt le mo chairde agus pleananna a chruthú. Chomh maith leis sin, tá cairde déanta agam ar an Idirlíon agus tá líon seanchaidrimh athnuaite agam chomh maith.

Le brú cnaipe, is féidir labhairt le duine éigin ar an taobh eile den domhan. Is féidir eolas a fháil ar aon rud láithreach. Is féidir teachtaireacht a chur chuig duine le pictiúr nó fís. Tá tionchar na teicneolaíochta ar shaol daoine i bhfad níos forleithne ná riamh. Is iomaí gearán a dhéantar faoi dhaoine óga ag caitheamh barraíocht ama ar líne, ach cuidíonn an nua-theicneolaíocht cuid mhór le hobair bhaile agus le staidéar de gach cineál. Ar aipeanna cosúil le Snapchat agus Instagram, faighim an nuacht agus scéalta ó thimpeall an domhain chomh luath agus a tharlaíonn siad.

Le luas na nuachta seo, áfach, léirítear deacrachtaí eile. Is féidir le “mífhíricí” a scaipeadh go tapaidh freisin. I Meiriceá, go háirithe, is féidir le scéalta bréagacha a lán damáiste a dhéanamh. Le déanaí, bhí dhá scéal bhréagacha a scaip mar gheall ar na meáin shóisialta: an Scoil Chaitliceach Covington agus cás Jussie Smollett. Níos giorra d’Éirinn, sa reifreann Brexit, d’úsáid an feachtas Leave na meáin shóisialta chun mífhaisnéis maidir leis an EU a scaipeadh. Mar náisiún, nílimid chomh gar don dainséar sin, ach caithfimid a bheith feasach mar sin fein.

Tá a fhios ag gach duine timpeall an bhoird seo go gcuireann na meáin shóisialta ualach ar an aos óg. Le déanaí, ámh, tá taighde ar fáil a léiríonn go bhfuil daoine níos sine i mbaol chomh maith. I ndomhan na ngréasán sóisialta níl aon rud sábháilte, áfach. Nuair a théann daoine óga ar an Idirlíon agus nuair a nochtann siad don domhan mór is a mháthair cé hiad féin, agus nuair a chuireann siad eolas pearsanta ar líne, tugann siad deis do dhaoine mailíseacha iad a ionsaí. Cosúil leis na daoine óga a thum iad féin go huile is go hiomlán i ndomhan na miotaseolaíochta agus na fantasaíochta, tá daoine óga an lae inniu goilliúnach agus soghortaithe agus bíonn sé éasca teacht i dtír orthu. Is í an difríocht atá idir domhan fíorúil an lae inniu agus domhan fantasaíochta an lae inné ná go bhfuil an domhan fíorúil idirghníomhach. Is féidir leis na "drochdhaoine" duine a ionsaí. Is féidir le cibearbhulaithe anaithnide duine a mhaslú, a ghortú agus a shaol a lot, fiú amháin.

Tuigimid go léir faoin am seo cé chomh dona is atá fadhb na cibearbhulaíochta agus an dochar atá á dhéanamh aici do shaol na n-óg. Loiteann agus scriosann sí duine ar bith nach bhfuil in ann seasamh suas ina coinne. Tá an t-am tagtha chun beart de réir briathair a dhéanamh agus tabhairt faoi fhadhb na cibearbhulaíochta a réiteach. Tá sé thar am, measaim. Ar an drochuair, tá an chíbearbhulaíocht i bhfad níos forleithne ná riamh. Tá an fhadhb uafásach seo ag dul ó smacht. Tarlaíonn bulaíocht ar mheáin shóisialta cosúil le Facebook, Twitter agus Snapchat. Is féidir muinín duine a scriosadh gan trioblóid ar bith. Achan lá, cloisimid scéalta faoi chumhacht na nua-theicneolaíochtaí agus an damáiste a dhéanann sé do na híospartaigh. Ba chóir don Rialtas polasaí frithbhulaíochta a chur i bhfeidhm chun dul i ngleic leis an bhfadhb. Ba chóir do scoileanna rud éigin a dhéanamh chun cuidiú le daltaí atá in umar na haimléise. Má chaitheann duine óg barraíocht ama ar an nguthán nó ar an ríomhaire glúine, déanfaidh sé dochar dá shláinte. Ní rachaidh siad amuigh faoin aer agus ní ghlacfaidh siad páirt i spórt nó in aclaíocht. Ó mo thaithí féin, is rud iontach é an tIdirlíon, má úsáidtear i gceart é. Is dearcadh caolaigeanta é, áfach, an locht a chur ar dhaoine óga an t-am ar fad. Féach ar an méid péidifiligh atá ar líne fosta. Úsáideann siad seomraí cainte ar líne chun páistí soineanta a mhealladh. Cuireann sé alltacht orm.

Is léir ón méid atá ráite agam nach féidir éalú ó na meáin shóisialta. I ndeireadh na dála, is rud dearfach iad agus tá níos mó buntáistí ná míbhuntáistí. Ina theannta sin, tá a fhios ag gach duine go bhfuil na míbhuntáistí seo an-dainséarach - cosúil le cibearbhulaíocht - ach fós féin, sáraíonn na buntáistí iad siúd.

Cad é réiteach na faidhbe? Caithfidh an Rialtas polasaí nua a chur i bhfeidhm chun an tsochaí a chosaint. B’fhéidir go dtiocfaidh feabhas ar an scéal má oibrímid le chéile. Mar a deir an seanfhocail: “Ní neart go cur le chéile!"