Oireachtas Joint and Select Committees

Tuesday, 12 March 2019

Joint Standing Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Islands

Díospóireacht Scoile

Ms Áine Ní Shúilleabháin:

Dia is Muire daoibh go léir. Táim chun labhairt anois ar feadh tamaillín beag ar mo chuid taithí féin leis an nGaeilge agus conas ar tháinig mé go dtí an pointe mar oifigeach Gaeilge i gColáiste na Tríonóide. Rugadh agus tógadh i gCorca Dhuibhne mé, féachaim ar aghaidheanna Chorca Dhuibhne anseo cé nach n-aithním iad go léir. Bhí mo chuid scolaíochta go léir trí mheán na Gaeilge agus bhí an t-ádh liom an deis sin a fháil chomh luath i mo shaol. Tógadh mar chainteoir dúchais mé. Nuair a bhí me ag críochnú na scoile - b'fhéidir go bhfuil cuid de na daoine atá anseo mar an gcéanna - ní raibh clue dá laghad agam cad a dhéanfainn sa saol. Bheartaigh mé imeacht go dtí Ollscoil na hÉireann i nGaillimh agus pé rud a thaitin liom ar scoil chloígh mé leis na hábhair sin a thaitin liom. Is é an rud a rinne mé i nGaillimh ná go raibh deis agam roinnt de na hábhair a roghnaigh mé a dhéanamh trí mheán na Gaeilge. Bhain mé amach céim sa Bhéarla agus sa Fhraincis ach bhí mé ábalta mo ranganna Fraincise a dhéanamh trí mheán na Gaeilge, faoi mar a rinne mé ar scoil. Aon ranganna teanga a bhí againn ó thaobh aistriúcháin de agus rudaí mar sin, is ó Ghaeilge go Fraincis a bhí mé ag obair. Cé nach bhfuil céim agam sa Ghaeilge, bhí mé fós ag fanacht leis an nGaeilge go hindíreach. Chabhraigh sé sin liom nuair a bhí mé ag lorg post, tar éis na hollscoile. Rinne mé dioplóma sa Ghaeilge, de réir mar a bhí mé ag déanamh mo chéim i nGaillimh agus bhí sé sin ar a laghad mar cháilíocht agam nuair a chríochnaigh mé san ollscoil. Bhí an dioplóma sin dírithe go hiomlán ar an teanga. Is rud é sin a thaitin go mór liom seachas a bheith ag díriú ar an litríocht ná ar aon rud mar sin. Rinne mé máistreacht ansin san aistriúcháin i nGaillimh ach is sa Fhraincis a bhí sí ach bhí mé ábalta cuid de na ranganna a dhéanamh trí mheán na Gaeilge. Buntáiste mór a bhí ann dom nuair a chríochnaigh mé san ollscoil, cé nach raibh céim agam sa Ghaeilge, go raibh dioplóma bainte amach agam agus go raibh go leor de na ranganna déanta agam trí Ghaeilge agus gur aistriúchán ó Fhraincis go Gaeilge a bhí i mo thráchtas. Chabhraigh sé sin go mór liom. Cé nach raibh mé ag smaoineamh air ag an am, tuigim anois gur rud maith a bhí á dhéanamh agam cloí leis an nGaeilge.

Bhí cúpla post agam ansin i dtionscal an aistriúcháin. Bhí mé ag obair mar aistritheoir Gaeilge ar feadh cúpla bliain agus ansin bhí mé i mo bhainisteoir tionscadail agus i mo bhainisteoir ar chomhlacht aistriúcháin atá lonnaithe in DCU nó Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath. Bhí go leor teangacha i gceist ansin agus fuair mé taithí lasmuigh de chúrsaí Gaeilge ar thionscal an aistriúcháin go ginearálta.

Bheartaigh mé ansin ar scoláireacht a dhéanamh i Meiriceá. Deis iontach a bhí ansin chun taistil agus an Ghaeilge a úsáid mar chuid den taisteal sin. Chuaigh mé go Meiriceá agus chuir mé faoi ar feadh bliana in Idaho chun Gaeilge a mhúineadh. Ní fheadar an bhfuil a fhios ag aon duine cá bhfuil Idaho mar ní raibh a fhios agam féin sular ghabh mé sall. B'shin ceann de na deiseanna ab fhearr a bhí agam ó thaobh cúrsaí Gaeilge, is é sin gur thug sé deis dom taisteal thar lear. Bhí mé ag múineadh ar feadh bliana in ollscoil amuigh ansin. Bhí an Ghaeilge á múineadh in an-chuid ollscoileanna i Meiriceá agus bíonn go leor deiseanna i gceist leis sin agus bíonn í á múineadh i gCeanada chomh maith. Cé go bhfuil deiseanna sa Bhruiséil, tá deiseanna in áiteanna eile timpeall an domhain chomh maith. Mar chuid den phost ansin bhí deis agam imeachtaí a chur ar fáil do mhic léinn, do bhaill foirne, do mhuintir an phobail agus fuair mé tuiscint go bhfuil léargas difriúil ar an teanga. Bhí an t-ádh liom gur fhás mé aníos léi agus go raibh sí agam i gcónaí, ach do dhaoine a bhí an-tiomanta don teanga agus a rinne iarracht mhór í a fhoghlaim agus iad i Meiriceá, b'fhéidir nach raibh aon deis acu labhairt le cainteoir dúchais seachas cúpla uair nuair a bhéifí ag tabhairt ranga dóibh anois is arís.

Nuair a tháinig mé ar ais go hÉirinn, bhí sé i gceist agam iarracht a dhéanamh níos mó oibre a dhéanamh leis an nGaeilge. Is sa tslí sin a tháinig mé go dtí Coláiste na Tríonóide mar oifigeach Gaeilge. Is post an-éagsúil agus an-suimiúil atá ann. Bíonn go leor ar siúl sa choláiste agus is rud iontach é go mbíonn na mic léinn laistiar d'an-chuid de. Tá cumann Gaelach an-láidir againn sa choláiste agus tá go leor duaiseanna agus gradaim buaite aige le roinnt blianta anuas mar cheann de na cumainn Ghaelacha is fearr in Éirinn. Bíonn rudaí difriúla ar siúl sa choláiste chun tacaíocht a thabhairt do dhaoine ar mhaith leo a cuid saol a chaitheamh trí Ghaeilge ann. Ní chaithfidh go mbeadh daoine ag déanamh staidéir i nGaeilge. D'fhéadfaidís a bheith ag staidéar an dlí, an leighis nó aon rud mar sin ach a bheith páirteach i saol na Gaeilge.

Is iad cuid de na rudaí a bhíonn ar siúl ná go mbíonn go leor imeachtaí ar siúl ag an gCumann Gaelach i rith na bliana agus tá scéim cónaithe againn sa choláiste chomh maith. Tugann sé sin seans do na mic léinn a bheith ag maireachtáil i lóistín lánGhaelach ar an gcampas féin nó i lóistín eile atá acu mar Halla na Tríonóide. Bíonn spásanna ar fáil chun maireachtáil i lóistín lánGhaelach le mic léinn eile ó mhórthimpeall na tíre do dhaoine a bhíonn ag teacht isteach sa chéad bhliain. Is seans iontach é sin a bheith mar chuid den scéim cónaithe. Ní hamháin go mbíonn siad ag maireachtáil le chéile ach bíonn siad ag caint Gaeilge le chéile gach lá, agus baint acu le tionscadail dhifriúla a bhíonn ar siúl againn sa choláiste agus b'fhéidir ag tacú liomsa. Go minic, téann siad ar aghaidh ansin agus bíonn siad an-ghníomhach sa Chumann Gaelach agus tá roinnt mic léinn san am a d'imigh tharainn agus bhí siad mar uachtaráin ar aontas na mac léinn atá sa choláiste chomh maith. Is é sin cuid den obair a bhíonn ar siúl agam. Cuirim imeachtaí ar siúl do bhaill foirne agus do mhic léinn. Bíonn ranganna Gaeilge saor in aisce ar siúl sa choláiste agus bím á n-eagrú agus bíonn deis ag gach duine sa choláiste an Ghaeilge a fhoghlaim. Tá an-chuid mac léinn agus ball foirne idirnáisiúnta againn i gColáiste na Tríonóide. Bímid mar sin ag iarraidh freastal orthu mar b'fhéidir go mbeadh spéis acu sin cúpla focal Gaeilge a fhoghlaim fad is a bhíonn siad ann chomh maith.

Mar chuid den phost tagaim ar ais go dtí an cúlra atá agam san aistriúchán sa chaoi is go gcuirim aistriúcháin ar fáil don choláiste chomh maith. Mar chuid de sin, is ceann de na príomhchodanna de mo ról ná go mbím ag cabhrú leis an ollscoil féin cloí leis na dualgais reachtúla atá aici. Tá sé de dhualgas ar an ollscoil, déarfaimid, faoi Acht na dTeangacha Oifigiúla, riachtanais áirithe a chur i bhfeidhm chun cloí leis sin. Dá mbeadh comharthaíocht á cur in airde, mar shampla, nó stáiseanóireacht in úsáid, caithfidh sé sin a bheith dátheangach. Tá gealltanais bhreise déanta ag an ollscoil féin chomh maith. Táimid i mbun an tríú scéim teanga i gColáiste na Tríonóide agus is é an post atá agam chomh maith a chinntiú go bhfuilimid ag déanamh dul chun cinn uirthi sin. Mar shampla eile, má bhuaileann duine le duine éigin ó Choláiste na Tríonóide, bíonn cárta gnó dátheangach acu. Bíonn sé clóite ar an dá thaobh de. B'shin ceann de na gealltanais atá tugtha ag an ollscoil.

Is í sin an príomhpháirt de mo phost ó thaobh dualgas reachtúil, na scéime cónaithe, agus a bheith ag oibriú leis na mic léinn chomh maith. Ar an iomlán níl faic ach buntáistí agus tairbhe bainte amach agam as a bheith ag imeacht leis an nGaeilge. Tá an t-ádh liom nuair a chuaigh mé isteach san ollscoil ar an gcéad lá, ní raibh sé sa cheann agam go bhfanfainn leis an nGaeilge nó go ndéanfainn rud éigin léi. Ní raibh a fhios agam ag an am. D'fhan an Ghaeilge liom i gcónaí agus níl faic tugtha aici dom ach deiseanna. Bhí deis taistil agam, deiseanna ar jabanna difriúla agus fiú sna jabanna ina raibh mé go dtí seo, níor bhain siad go léir leis an nGaeilge ach bhí buntáiste ann an Ghaeilge a bheith agam. Bhí mé ar na daoine leis an nGaeilge sa chomhlacht sin, bhí mé in ann teagmháil a dhéanamh nó labhairt le daoine trí Ghaeilge agus chabhraigh sé sin go mór liom.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.