Oireachtas Joint and Select Committees

Tuesday, 4 December 2018

Joint Standing Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Islands

Craoltóireacht Raidió agus an Ghaeilge: Plé

4:00 pm

Dr. John Walsh:

Labhróidh mise anois mar gheall ar na moltaí. Tá ceithre shaghas moltaí againn: moltaí a bhaineann leis an gcoiste, le lucht déanta dlí, agus leis na reachtóirí; cinn a bhaineann leis an rialtóir, Údarás Craolacháin na hÉireann; cinn a bhaineann leis na stáisiúin; agus cinn a bhaineann le pobal na Gaeilge agus le heagraíochtaí Gaeilge.

Ar dtús, táimid ag moladh gur cheart soiléiriú a dhéanamh ar na forálacha san Acht Craolacháin mar gheall ar chláir Ghaeilge ar stáisiúin raidió na tíre mar tá siad doiléir. Níl sé soiléir cad leis a bhfuiltear ag súil. Tá an t-eolas atá sa reachtaíocht doiléir agus míchruinn. Clúdaíonn alt 66(2) gnáth stáisiúin na tíre. Níl i gceist ansin ach go mbeadh aird ag Údarás Craolacháin na hÉireann ar an nGaeilge nuair a bheidh ceadúnas á bhronnadh. Tá sé sin an-doiléir. In alt 66(3), tá aird le bheith ag Údarás Craolacháin na hÉireann ar chur chun cinn agus ar bhuanú na Gaeilge mar theanga an phobail. Tá sé sin níos déine, ach mar sin féin, tá sé doiléir. Cad is brí le haird a bheith ag Údarás Craolacháin na hÉireann ar na rudaí sin? D'fhéadfadh Údarás Craolacháin na hÉireann a rá go bhfuil aird aige air ach nach bhfuil aon rud trom dáiríre á éileamh aige. Tá gá le soiléiriú agus leasú sa reachtaíocht.

Is don rialtóir, Údarás Craolacháin na hÉireann, an dara mholadh. Caithfimid fáiltiú ar dtús roimh an bplean don Ghaeilge atá á réiteach ag Údarás Craolacháin na hÉireann, agus tá dréachtphlean gnímh foilsithe. Iarradh ormsa eolas nó freagra a chur chuige mar gheall air sin. Tá an plean á ullmhú agus beidh sé amuigh roimh dheireadh na bliana. Fáiltímid roimhe sin agus d'fhéadfaí cuid dár moltaí a chur san áireamh.

Táimid ag iarraidh, áfach, go ndéanfaí dhá rud go práinneach, is iad sin, an t-oifigeach Gaeilge - is é sin an post sin - agus an coiste comhairleach a bhíodh ann don Ghaeilge a athbhunú. Tá sé ráite ag cuid mhaith de na stáisiúin linn go mbíodh go leor tacaíochta acu deich mbliana ó shin nuair a bhíodh oifigeach Gaeilge ann, ach nuair a cuireadh deireadh leis an bpost sin, go bhfuil sé, ar shaghas éigin, caillte, go bhfuil níos mó tacaíochta ag teastáil uathu, agus go dteastaíonn oifigeach arís a dhéanfadh comhordú ar an rud.

Táimid ag rá freisin gur gá díriú ar chláir do dhaoine óga. Ag an am céanna, ó thaobh an dá shaghas éisteoir atá ann, is iad sin daoine líofa, bíodh siad sa Ghaeltacht nó in áiteanna eile, agus daoine a bhfuil cúpla focal acu agus atá báúil don teanga, ní féidir caitheamh leis an dá ghrúpa ar an tslí chéanna. Tá difríochtaí idir an dá ghrúpa, is iad sin an mórphobal atá báúil agus fabhrach agus an mionlach atá líofa, agus is gá freastal orthu ar shlite éagsúla.

Is é an tríú moladh atá againn, agus is do na stáisiúin atá sé, agus luaigh Dr. Day é cheana, ná gur cheart go mbeadh sprioc ag gach stáisiún cláir dá chuid féin a dhéanamh seachas a bheith ag athchraoladh nó ag athchúrsáil cláir ó áiteanna eile. Ba cheart go mbeadh na cláir oiriúnach dá n-éisteoirí. Is gá sprioc éigin a leagan síos maidir le níos mó cláir a bheith á gcraoladh ann le linn buaicamanna nó ar laghad nach mbeadh cláir ag dul amach i lár na hoíche amháin. Cuirimid an cheist an bhfuil gá le cuóta sa reachtaíocht maidir leis na stáisiúin Ghaeltachta. Tuigimid go mbeadh deacrachtaí praiticiúla lena leithéid agus is dóigh linn gur cheart é sin a phlé.

Ar deireadh, tá moladh againn do na heagraíochtaí Gaeilge agus do phobal na Gaeilge, agus meabhraímid don choiste gur baineadh amach na héachtaí móra ó thaobh na meáin chumarsáide sa Ghaeilge mar thoradh ar fheachtais. Bhí feachtas ann ar son Raidió na Gaeltachta, ar son Raidió na Life agus ar son TG4. Teastaíonn feachtas anois, dar linn, ó thaobh na Gaeilge i gcúrsaí craoltóireachta trí chéile, go háirithe sa raidió mar atá déanta againne.

Mar sin, is gá do na heagraíochtaí stocaireacht a dhéanamh go leanúnach chun an sprioc seo a bhaint amach. Is gá do na heagraíochtaí agus don phobal na stáisiúin a spreagadh nuair a dhéanann siad go maith. Uaireanta déanann siad go maith. Tá samplaí againn do chláir den scoth in áiteanna. Is gá tógáil air sin.

Is tionscnamh fadtéarmach é, mar a dúramar. Tá súil againn leanúint ar aghaidh leis an dtríú céim má fhaighimid maoiniú chuige. Taighde cáilíochtúil a bheadh ann sa tríú céim den taighde. Beimid ag dul isteach sna stáisiúin agus a bheith ag labhairt le bainisteoirí agus le craoltóirí chun féachaint cad iad na dúshláin agus na deiseanna a bhaineann le craoltóireacht trí mheán na Gaelainne. Gabhaim míle buíochas leis an gCathaoirleach agus leis na baill.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.