Joe O'Reilly (Fine Gael) | Oireachtas source

Ba mhaith liom mo chomhghairdeas a ghabháil leis an Aire Stáit. Sílim go ndéanfaidh sé sár-jab. Tá an-spéis aige san earnáil seo agus tá sé díograiseach chun an obair thábhachtach a dhéanamh. Molaim an spéis atá aige sa jab agus sa Ghaeilge.

Ba mhaith liom a rá go ginearálta go gcaithfimid díriú isteach ar dhá rud thar a bheith tábhachtach sa chomhthéacs seo - go bhfuil monatóireacht chuí á dhéanamh agus go bhfuil go leor maoinithe ar fáil leis an jab a dhéanamh. Tá a fhios agam go bhfuil feabhas tagtha sa bhuiséad i mbliana agus go bhfuil €1.5 milliún breise ar fáil. Tá turas fada le déanamh againn go dtí go bhfillfimid ar na figiúirí a bhí ann roimh na fadhbanna eacnamaíochta. Ba mhaith liom a chloisteáil ón Aire Stáit go poiblí go bhfuil sé beartaithe aige an leibhéal maoinithe a ardú de réir a chéile ionas go mbeimid in ann an plean a chur i bhfeidhm. Is rud bunúsach agus tábhachtach é sin.

Iarraim ar an Aire Stáit níos mó soiléireachta a thabhairt dúinn ar an gcóras monatóireachta. Dúirt sé go raibh cruinniú amháin ag an gcoiste monatóireachta go dtí seo. An bhfuil sé cinnte go bhfuil córas monatóireachta láidir curtha i bhfeidhm?

Ba mhaith liom cúpla rud eile a lua. Táimid tar éis cuairt a dhéanamh ar cuid maith de na Gaeltachtaí ar fud na tíre. Tá díomá orainn go bhfuil líon na ndaoine óga atá ag labhairt na Gaeilge taobh amuigh den chóras oideachais ag laghdú. An bhfuil plean ag an Aire Stáit? Cad a cheapann sé faoin cheist seo? Conas is féidir linn é seo a athrú? An bhfuil rudaí ar siúl leis an fhadhb seo a réiteach? Is deacracht mhór í go bhfuil líon na cainteoirí óga laethúla ag laghdú nó ag ísliú i ngach Gaeltacht a bhfuilimid tar éis cuairt a dhéanamh air go dtí seo.

Ba mhaith liom rud atá ceangailte leis sin a lua. Tá 54 leanbh óg sa Ghaeltacht ag freastal ar naíonraí agus naíolanna ina n-úsáidtear an Béarla go laethúil. Cén tuairim atá ag an Aire Stáit i dtaobh an deacracht sin? Can a dhéanfaidh sé ina thaobh?

Tá sé ráite agam cheana leis an Aire Stáit, go príobháideach agus go poiblí, go bhfuil sé thar a bheith tábhachtach daoine óga ón nGalltacht a mhealladh go dtí an Ghaeltacht. Rinne mé an pointe seo leis an Aire Stáit, an Teachta McHugh, nuair a bhí sé sa Roinn seo. Sílim go bhfuil sé an-tábhachtach deis a thabhairt do dhaoine óga ísealaicmeach, nach bhfuil ábalta íoc as na deiseanna seo a thapú, a chur go dtí an Ghaeltacht le haghaidh cúrsaí samhraidh. Is í sin an tslí is fearr chun an teanga a hathbheochan agus chun meas inár n-oidhreacht a chruthú. Cad a cheapann an tAire Stáit faoi sin? An bhfuil aon phlean aige chun níos mó daoine óga, go háirithe daoine óga nach bhfuil dóthain airgid acu nó ag a gcuid tuismitheoirí, a mhealladh go dtí an Ghaeltacht le haghaidh cúrsaí samhraidh? Dar liom, is eochar í an rannpháirtíocht sna cúrsaí sin. Nuair a thagann siad ar ais go dtí a gcuid scoileanna sna bailte beaga ar fud na tíre nó faoin tuath, tá spéis acu sa Ghaeilge agus tá grá acu don chultúr Gaelach. Dá mbeimid in ann rud éigin a dhéanamh faoi sin, cuireadh sé feabhas ar gach rud. Tá a fhios agam go bhfuil na scoileanna lán-Ghaelacha taobh amuigh den Ghaeltacht ag dul ar aghaidh go maith agus ag feabhsú an t-am ar fad. Tá a lán daoine ag freastal orthu. Is fiú rud díreach a dhéanamh ionas go dtiocfaidh ardú ar líon na mac léinn óg atá ag dul go dtí an Ghaeltacht. Ba cheart go rachadh i bhfad níos mó déagóirí go dtí an Ghaeltacht gach samhradh.