Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein) | Oireachtas source

Tá cúpla ceist agamsa. Tá go leor pléite ag an Seanadóir Ó Clochartaigh a bhfuil suim agam ann. Leis an bhfírinne a rá, tá mearbhall ar dhaoine faoin bpróiseas airgeadais atá ag an Rialtas seo agus conas a bhaineann sé leis an nGaeilge. I ngach Roinn eile, bíonn sé i bhfad níos éasca a oibriú amach caidé an méid airgid atá ag teacht isteach agus á bhaint amach. Mothaíonn daoine go bhfuil an Rialtas ag iarraidh cleas trí chárta a imirt leis an airgead. Is cosúil go bhfuil cleasaíocht i gceist nuair a deirtear go bhfuil airgead nua anseo ach is airgead sealadach atá i gceist toisc go raibh airgead sa bhuiséad caipitil an bhliain seo caite agus baineadh amach as sin é mar nach airgead fadtéarmach nó nach maoiniú leanúnach atá i gceist. Tá an caint chasta sin ann.

Mar a dúirt an Seanadóir, de ghnáth, bíonn buiséad ann. Éiríonn nó íslíonn an buiséad ó bhliain go bliain. Ní hé seo atá i gceist. Fáiltím an t-airgead atá tar éis teacht isteach inniu go huile is go hiomlán, ach ní raibh an tAire Stáit in ann a rá linn go mbeidh úrlár againn don bhliain seo chugainn leis an airgead sin tógtha san áireamh. Mar sin, airgead sealadach atá i gceist arís. Cuireann sé díomá ormsa nuair a bhreathnaíonn mé ar an bpictiúir mór. Sa phictiúir mór, tá ísliú de 50% tar éis teacht ar an mbuiséad ag Údarás na Gaeltachta agus Foras na Gaeilge ó 2008. Tá a fhios ag cách go raibh titim i mbeagnach gach cearn den Rialtas ag an am sin. Ach, le trí bliana anuas, tá na buiséid eile tar éis dreapadh suas arís. Níl sé sin ag tarlú go fóill do Údarás na Gaeltachta nó do Fhoras na Gaeilge.

Caithfimid a bheith ionraic agus réalaíoch faoin méid airgid atá ag teacht isteach san earnáil seo. Tá sé fós thíos agus thíos i bhfad níos mó ná na Ranna eile. Tá impleachtaí ann dá bharr. Tá ar Údarás na Gaeltachta agus Foras na Gaeilge leanúint ar aghaidh ag gearradh siar ar na projects agus tograí atá acu ó bhliain go bliain. Lagaíonn sé sin an Ghaeilge timpeall na tíre. Ba cheart go mbeimid ag caint faoi rudaí cosúil leis an gCultúrlann atá i mBéal Feirste. Ba cheart go mbeadh gach baile réigiúnach, cosúil leis an Uaimh, Dún Dealgan agus Port Laoise, ag súil le tograí cosúil le sin.

Agus mé ag breathnú ar an earnáil seo, na ceithre rud is tábhachtaí nó na ceithre pillars atá ann dar liom ná an Ghaeltacht í féin, deiseanna a bheith ag daoine Gaeilge a húsáid, an Ghaeilge a chur ó ghlúin go glúin agus an córas oideachas. Má táimid in ann na ceithre rudaí sin a threisiú, d'fhéadfaimis an Ghaeilge a threisiú thar timpeall na tíre, ach níl an béim chuí orthu fós. An mbeidh ar Fhoras na Gaeilge agus ar Údarás na Gaeltachta gearradh siar a dhéanamh ar tograí, projects agus araile an bhliain seo chugainn? An mbeidh go leor airgid ag Údarás na Gaeltachta? An eolas atá agamsa ón údarás ná go bhfuil 7,000 post ag brath ar obair an údaráis. An mbeidh an t-údarás in ann cur leis sin? Cad iad an sprioc atá ag an Roinn? An bhfuil an Roinn ag iarraidh go mbeidh Údarás na Gaeltachta in ann cur leis an bhfigiúir sin?

An bhfuil an Roinn ag smaoineamh ar Brexit ar chor ar bith agus an tionchar a bheidh aige ar an gcomhmhaoiniú Thuaidh-Theas? An bhfuil aon saghas díospóireacht nó plé ar siúl le comhghleacaithe na nAirí i dTuaisceart na hÉireann?