Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail) | Oireachtas source

Ar an gcéad dul síos, tá fáilte roimh na finnéithe agus gabhaim mo bhuíochas leo as ucht an chuir i láthair bheacht, chuimsithigh sin. Tácaím go ginearálta lena bhfuil le rá acu. Teastaíonn breis infheistíochta. Mar is eol dóibh, mar chuid den chomhaontú a rinne mo pháirtí leis an Rialtas, agus tá seo i scríbhinn againn, tá coinníoll go gcuirfear breis maoinaithe ar fáil do chúrsaí Gaeilge agus Gaeltachta. Beidh mise ag obair mar urlabhraí in éineacht le mo chomhghleacaí anseo le déanamh cinnte de go gcomhlíonfar an gheallúint shollúnta sin.

Tá cúpla ceist beag agam. Is dóigh liom nach gá dul ar ais ar an méid atá ráite ag an Uasal de Spáinn. Glacaim leis nuair atá an conradh ag lua figiúr chomh beag le €4.412 milliúin nach bhfuil gnáth-chrutha fostaíochta sa Ghaeltacht taobh amuigh de fostaíocht na Gaeilge clúdaithe ann nó nach bhfuil na scéimeanna bunstruchtúir agus sóisialta - a bhí á riar ag Roinn na Gaeltachta i gcónaí agus gur cheart athbheochan a dhéanamh orthu - clúdaithe ann. Tá an-éileamh ag pobal na Gaeltachta ar na scéimeanna sin. Glacaim leis freisin nach bhfuil airgead oileánda - airgead bunstruchtúir agus seirbhísí aeir agus farantóireachta agus mar sin de - clúdaithe. Glacaim leis gur éileamh sa bhreis ar an €4.4 mhilliún atá i gceist leis na rudaí sin. Ar ndóigh, mar a thuigeann na finnéithe, ní mhairfidh pobal na Gaeltachta ar an nGaeilge. Mairfidh sé má tá seirbhísí chearta ann, chomh maith leis an nGaeilge. Ar ndóigh, is é an tionscal is mó sa Gaeltacht an Ghaeilge, ach tá rudaí eile ag teastáil freisin. Ba cheart go mbeadh Roinn na Gaeltachta agus ní aon Roinn eile freagrach as rudaí den chineál sin. B'fhéidir go ndéanfadh an tUasal de Spáinn soiléiriú ar an gceist sin nuair a bheidh sé ag tabhairt freagra.

Rud amháin nach bhfuil luaite anseo ag an gconradh mar éileamh, agus tá ionchur ag an gcoiste seo ann, ná an Ghaeilge sna meáin cumarsáide agus go mórmhór an t-ionsaí fadbtach agus maslach a rinne RTE ar TG4 i rith na deireadh seachtaine. Glacaim leis go gcreideann na finnéithe go mba cheart sciar níos mó den cheadúnas a thabhairt do TG4. Go mórmhór le bliain anuas, tá éacht déanta ag TG4, mar shampla, leis na cláir a rinneadh faoin Éirí Amach agus mar sin de. Glacaim go mbeadh an conradh ag tacú le hiarratas ar bhreis maoinaithe ón gceadúnas a bheith curtha ar fáil do TG4, an príomh-chraoltóir náisiúnta agus ní an dara ceann. Is é TG4 an ceann a chraolann go náisiúnta, mar a déarfá, agus a thugann aird ar mhianta náisiúin seachas an ceann áitiúil sin atá lonnaithe i D4 a bhreathnaíonn amach go D4.

Chomh maith leis sin, glacaim leis go mbeadh an conradh ag tacú leis an éileamh go mbeadh tuarastail Raidió na Gaeltachta ar chomhchéim leis na tuarastail eile in RTE agus go gcuirfear breis airgid ar fáil do Raidió na Gaeltachta.

An bhfuil aon éileamh sonrach ag Conradh na Gaeilge go mbeadh stáisiún náisiúnta ann a bheadh ag craoladh popcheol, ar nós Raidió Rí Rá ach ar bhonn náisiúnta ag craoladh ar FM chomh maith leis an idirlíon?

Maidir le hAcht na dTeangacha Oifigiúla, aontaím leis an Uasal de Spáinn go hiomlán. Caithfimid próiséis a chur ar bun láithreach, agus tá súil agam go ndéanfaidh an coiste seo é, maidir le hathnuachan agus forbairt Acht na dTeangacha Oifigiúla. Idir an dá linn, tá go leor san Acht nach bhfuil á chur i bhfeidhm. Ní gá aon leasú a dhéanamh ar an Acht le go mbeadh i bhfad níos mó cumhachtaí faoi. D'fhéadfadh an tAire i bhfad níos mó cumhachtaí a bhaint amach faoin Acht a mbeadh toil iontu. Is mór don choiste an Acht atá ann a chur i bhfeidhm i mbealach i bhfad níos foirfe ná mar atá sé á dhéanamh. Is féidir é a dhéanamh. Tá go leor rud ann fós nár feidhmíodh. Chomh maith le sin, tá gá é a leasú.

Os rud é go bhfuil dhá sheisiún maidir le Acht na Gaeltachta curtha tríd an Dáil deiridh á leasú, baineann sé go mórmhór le na gréasáin Gaeltachta seo. Is cosúil ón gcruinniú a bhí ar siúl i nGaillimh - de réir mar a chloisim, chuir mé ionadaí ann ar mo shon aréir - go rabhadar ag rá nach raibh aon bhaint ag an Stát le gréasáin Gaeltachta agus go raibh an pobal, ar €20,000 sa bhliain nó rud éigin, dualgasach leis an rud seo a chur chun cinn agus an pleanáil teanga a dhéanamh. Tá gá go dtiocfaimid ar ais agus go leagfaimid síos sa reachtaíocht céard iad dualgasaí an Stáit i leith na ngréasán Gaeltachta seo. Tá an Ghaeltacht, mar atá ar eolas againn, thar a bheith tábhachtach. Muna bhforbraímid gréasáin Gaeltachta ar fud na tíre sna háiteanna go bhfuil an Ghaeilge réasúnta láidir agus Gaelscoileanna agus mar sin de ann, táimid ag dul ó ghlúin go glúin ag múineadh na Gaeilge, trí na Gaelscoileanna go mórmhór, ach nílimid ag cruthú pobal labhartha na Gaeilge mar níl an chuid eile againn sa chothromóid. Cén dearcadh a bheadh ag Conradh na Gaeilge ar láidriú a dhéanamh ar an gcur chuige sin agus, ar ndóigh, na hacmhainní dáiríre a chur ar fáil le go mbeadh pobal foirfe labhartha na Gaeilge, ní hamháin sa Ghaeltacht ach sna bailte ina leithéid de Cluain Dolcáin i mBaile Átha Cliath, nó thart ar Scoil Lorcáin, Coláiste Eoin, Coláiste Íde agus mar sin de? Muna ndéanaimid é sin, beimid ag dul i gciorcal an t-am ar fad ag tosú as an nua chuile ghlúin, seachas a bheith ag tógáil, mar atá i Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge, pobal labhartha na Gaeilge ar fud na tíre agus go deimhin ar fud an domhain.

Is iad sin na pointí atá agam inniu. Tá súil agam go nglacfaidh na finnéithe le mo leithscéal. Léifidh mé na freagraí sa taifead mar tá díospóireacht san ollscoil i nGaillimh trathnóna agus tá cuid de na daoine óga ag iarraidh a rá go bhfuil an Ghaeilge marbh. Breathnaíonn na finnéithe atá anseo inniu sách beo. Caithfidh mé dul agus an Ghaeilge a chosaint san ollscoil i nGaillimh trathnóna inniu.