Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein) | Oireachtas source

Bhuel díreach tacaím leis an moladh sin atá déanta ag Kevin go dnéanadh muid éisteacht faoi leith ar an ábhar sin. Ní bhaineann sé go díreach leis an Acht inniu ach sílim go bhfuil sé thar a bheith tábhachtach. Tá díomá orm féin i ndáiríre leis an chaoi a bhfuil sé á láimhseáilte ag Foras na Gaeilge agus ag an Roinn sa gcomhtheacs seo. Tá mé ag ceapadh gur tugadh le fios go mbeifí ag deileáil, tuigimid agus dúirt mé féin ar maidin leis an bhForas go raibh an próiseas ina phraiseach faoi dhó agus go raibh go leor deacrachtaí éirithe as an phróiseas cúlchóiriú agus go dtuigtear dom go bhfuil géarchéim eile sa gcaoichóiriú ó thaobh na rudaí a tuigeadh agus na rudaí atá ag titim amach agus b’fhéidir go ndéanfaí tagairt dó sin ar ball beag chomh maith mar nuair a d’ardaigh muid an cheist sin ar maidin maidir leis lion na bhfoirne atá ann gurb é an tuiscint ginearálta a bhí leis an gcaoichóiriú go mbeadh na sé ceanneagraíocht cineáil ag tógáil isteach cuid de na cúraimí agus cuid de na fostaithe go deimhin nó na réimsí oibre a bhí ag na heagraíochtaí eile nach mbeadh ag fáil an bunmaoiniú feasta. Dé réir mar a thuigimse ó bheith ag caint le daoine san earnáil le deireanaí sé a mhalairt atá sib hag tuiscint ag an bpointe seo go bhfuiltear i gceist gearradh siar fiú ar an lion foirne atá in sna buneagrais sin an sé cheanneagraíocht agus go bhfuiltear ag iarraidh na dualgais bhreise a thógáil chomh maith leis sin. Níorbh shin é an freagra a fuair muid ó Foras na Gaeilge ar maidin níl fhios agam ar áiribh sibh céard a bhí le rá acu ach bhíodar á rá go bhfuil comhráití fós ar bun agus sílim go ndúireadar nach raibh sé i gceist gearradh siar ar an mhaoiniú go €5 mhilliúin go dtógfaí ar bord go mbeadh gearradh siar éigin sa mhaoiniú go ginearálta don earnáil ach nach mbeadh i gceist ach an méid cineáil ginearálta go mbeadh buiséad de €5 mhilliúin agus go gcaithfí é sin ar fad ar an earnáil agus nár chóir nach mbeadh titim sa bhfostaíocht ach go mbeadh méadú ar an bhfostaíocht.

Now, níl mé cinnte cá seasann sibhse leis sin ach b’fhéidir gur mhaith libh tagairt a dhéanamh do sin. Ach cinnte ó thaobh sibhse a bheith ag obair mar dhaoine deonacha agus eagrais dheonacha agus daoine ón bpobal a bheith go deonach ar na Boird caithfidh an Roinn teacht isteach agus tacaíocht a thabhairt daoibh ó thaobh scoir na heagraíochtaí nó na heagraíochtaí a bhogadh ó spota go bhfuil siad ag fáil maoiniú stáit go dtí an staid nach bhfuil siad nó go bhfuil siad féinseasamhach nó ag scor agus na dualgais reachtúla a bhaineann leis sin a láimhseáil ar bhealach stuama agus ar bhealach féaráilte nach bhfágfadh an pobal as an áireamh mar a déarfá. So, bheinn ag tacú leis an moladh mar sin go ndéanfadh muid éisteacht faoi leith.

Now ar na pointí éagsúla tá sibh ag teacht cuid mhór le go leor dá bhfuil ráite ar maidin . Is léir gur cuireadh dhá bhliain go leith de phróiseas comhairliúcháin ar bun go bhfuaireas go leor aighneachtaí gur shuí siad sin ar bhord na Roinne ar feadh bliain go leith. Agus sa deireadh thiar nár tógadh ar bord ach cuid beag bídeach de na moltaí. Tógadh ar bord an moladh a dúradh linn ar maidin maidir le hOifig an Choimisinéara Teanga ach feictear dom gur fágadh go leor eile as an áireamh agus gur lagú atá i ndán do Acht na dTeangacha i bhur dtuairim agus i dtuairim phobal na Gaeilge rud nach bhfuil aon ghlacadh ag an bpobal leis. Tógaim ar bord na moltaí a bhfuil sibh ag déanamh agus sílim go mbeidh muid ag tógáil sin ar bord sa tuairisc ó thaobh a mhalairt a bheith i gceist ó thaobh an rud.

An bun rud a bhí ag teacht tríd ar maidin ná i ndáiríre tá an prionsabail na scéimeanna as data. Tógadh isteach é ar bhunú na Breataine Bige bhí sé ceart ag an am ba é an bealach ciallmhar ag an am é le dul ach 10 mblana chun cinn tá muintir na Breataine Bige tar éis é sin a chaitheamh i dtraipisí chomh maith go bhfuil siad ag dul i dtreo rialachán agus bhí moltaí ar maidin fiú ag an gCoimisinéir Teanga fiú go gcuirfí na rialacháin sin sa reachtaíocht. So an bhfuil sib hag teacht leis sin gurb shin é an treo gur gá dúinn dul gur gá dúinn na rialacháin agus na hoibligeáidí, ní iad a fhágáil as na scéimeanna ach iad a chur sa reachtaíocht ó thaobh na heagrais stáit. Agus an rud eile an príomh rud is dóichí ná sotháthair na seirbhísí go bhfuil an Roinn fós ag cur dallamológ orthu féin go mbeidh an inniúlacht in sna daoine atá ag obair in san stáitseirbhís bunaithe ar na moltaí atá déanta acu ó thaobh earrcaíochta de agus gur gá a bheith i bhfad níos láidre ar na moltaí atá déanta agaibh 30% de na daoine nua a thógfar ar bord as seo go ceann 10 bliana go mbeadh Gaeilge ar a dtoil acu agus cén slat tomhais atá againn ó thaobh inniúlacht. Cén chaoi a mbeidh fhios againn. Dúradh linn ar maidin mar shampla go raibh 900 duine in san státsheirbhís ar chúrsa de chineáil éigin. Níl fhios agama ar fheasacht Gaeilge nó cúrsa Gaeilge a bhí ar bun faoi scáth Gaelchultúir. Ar leor sin, mar inniúlacht sa Ghaeilge. Ar leor sin le bheith in ann soláthair, má thagann duine isteach le Gaeilge ag iarraidh a chuid gnóithe a dhéanamh bíodh siad ag plé le cárta leigheas nó deontas nó cúrsaí soisialta. Céard atá i gceist agaibh-se le inniúlacht sa Ghaeilge agus cén chaoi a ndéanfaí treise ar sin agus cén chaoi is cóir é sin, ar chóir é sin a bheith sa reachtaíocht nó nár chóir.