Oireachtas Joint and Select Committees

Tuesday, 27 May 2014

Committee on Environment, Culture and the Gaeltacht: An Fochoiste um an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010-2030 agus Rudaí Gaolmhara

Breathnú ar Scéim Ghinearálta Bhille na dTeangacha Oifigiúla (Leasú) 2014: Díospóireacht

11:50 am

Photo of Trevor Ó ClochartaighTrevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein) | Oireachtas source

Go raibh mile maith agaibh ar fad bhí na cur i láthaireacha éagsúla thar a bheith úsáideach don obair atá ar bun ag an gComhchoiste maidir leis an athbhreithniú ar an Acht Teanga agus tá mile fáilte romhaibh ar fad. Ba cheart dom b’fhéidir fáilte faoi Leith más féidir liom caithfidh mé an duine a phiocadh amach a chur roimh an Choimisinéir Teanga nua-cheapadh Rónán Ó Domhnaill mar gurb é seo an chéad uair atá sé ag labhairt ag an gChomhchoiste áirithe seo. Mo léamh féin go scioptha ar an méid atá ráite más féidir liom é a chur i bhfocal simplí ná ó thaobh an Choimisinéara Teanga go dtagann sé leis an méid a dúirt an iarChoimisinéara ach go bhfuil sé féin ag dul céim níos faide agus níos láidre ó thaobh na dualgais atá tú ag déanamh moladh ó thaobh na rialacháin go gcuirfí rialacháin i bhfeidhm. Tá roinnt agaibh tar éis tagairt do na scéimeanna teanga. Bhí mé féin cáinteach ar an Roinn níos túisce maidir le daingniú scéimeanna feictear domsa nach bhfuil go bhfuil an Roinn tar éis loic go hiomlán ar a cuid dualgais ó thaobh daingniú scéimeanna gurb sin ceann de na deacrachtaí atá is má leanann siad ag dul ar aghaidh an chaoi a bhfuil siad nach mbeifear na scéimeanna atá i gceist a dhaingniú go ceann dhá scór bliain agus sin gan tógtha san áireamh go gcaithfear athnuachan a dhéanamh ar na scéimeanna. So is cineáil red herring atá sa rud seo faoi trí nó seacht mbliana mar de réir na figiúirí a fograíodh níos túisce tá 600 de na scéimeanna teanga nach mbeidh daingnithe faoi cheann seacht mbliana ar aon chuma go ceann dhá scór bliain de réir na figiúirí má thuigeann sibh sin. So is cuma ar trí bliana nó seacht bliana atá i gceist agam a rá ó thaobh daingniú na scéimeanna mar níltear ag athnuachan na scéimeanna sách scioptha. Sí an cheist atá ann ná uimhir a haon an bhfuil na scéimeanna ag oibriú táthar ag rá tá muintir na Breataine Bige tar éis an chleachtas seo a chaitheamh amach agus teach t ar chóras eile. Tá an Coimisinéir ag rá go mb’fhéidir go mba cheart dúinn breathnú ar rialacháin ó thaobh na dualgais reachtúla agus sílim go bhfuil Ollscoil na hÉireann Gaillimh ag teacht le cur chuige difriúil ó thaobh na scéimeanna chomh maith so b’fhéidir gurbh fhiú dúinn díriú go sonrach ar sin mar ghné áirithe a bhfuil na scéimeanna ag oibriú agus mara bhfuil céard is choir a chur ina áit agus an bhfuil an Bille nua ag du lag déanamh an rud theastaíonn ó thaobh níos mó daoine a sholáthair.

An rud eile a dhéarfainn chomh maith chéanna ón méid atá feicithe agama g an gcomhchoiste seo ná an bhfuil sé in am dúinn admháíl nach bhfuil na heagrais stáit ag comhoibriú. Is ag tarraingt fiacla atá an Coimisinéir i ndáiríre ag iarraidh comhoibriú a fháil ó na heagrais stáit. Ó na haighneachtaí uilig a chuireadh isteach ó dhaoine sa phobal agus sna heagraíochtaí dar liomsa bhí dhá Roinn stáit a bhí diúltach don méid a bhí san Acht agus a bhí ag iarraidh rudaí a lagú agus bhí na haighneachtaí pobail agus aonair ar fad ag iarraidh an Achta a láidriú. An bhfuil mé ceart sa méid atá mé ag rá? An Roinn Oideachais ach go háirithe, Roinn a bheithfeá ag súil a bheadh ag iarraidh an rud a láidriú agus an Roinn Caiteachais Phoiblí atá freagrach as daoine a fhostú sa státchóras. An rud eile atá i gceist ná ó thaobh daoine atá fostaithe sa státchóras. Rinne an iarChoimisinéir Teanga d’éirigh sé as dá bhríbheadh sé chomh maith agat a rá mar go ndúir sé go bhfuilimid ag cur dallamullóg orainn féin má cheapann muid go n-oibreoidh an córas nua earrcaíochta atá molta ag an Rialtas ó thaobh daoine a sholáthair sa státseirbhís. Ní chloisim mórán dóchais in sna ráitis atá déanta inniu go n-oibreoidh an scéim nua atá molta ná go mbeidh a dóthair daoine ar fail le seirbhís gan cheist gan choinníoll a chur ar fail don duine atá ag iarraidh deileáil leis an státchóras i nGaeilge. So cén chur chuige is comhair a bheith againn ó thaobh daoine earrcú sa státsheirbhís le Gaeilge. Bunaithe ar sin agus b’fhéidir dírithe ar an bhForas ó thaobh daoine le Gaeilge ar a bheiht freastal ar sheirbhísí agus ar an bpobal trí mheán na Gaeilge tharainn an chuí chóiriú ar na heagrais Gaeilge raic faoi dhó b’éigean daoibh dul ar ais faoi dhó ar an gcóras. Ceapadh go raibh socrú déanta maidir le sé cheann eagraíocht ach tá mise ag cloisteáil go leor míshuaimhneas faoi láthair gurb shin atá ag tarlú in san chéim is deireannaí den athchóiriú sin nó an chuí chóiriú sin ná go bhfuil slad á dhéanamh ar lion na ndaoine a bheas fostaithe ins na heagrais in sna sé cheann eagraíocht. Bhí cineáíl go leath súil dtiocfadh auid den dream a bhí sna heagraíochtaí nár piocadh isteach faoi na ceanneagraíochtaí ach anois cloisimid go bhfuil gearradh siar le déanamh ar lion na ndaoine atá sna heagraíochtaí sna sé bhuneagraíocht agus tá sé ag cur an-imní ar dhaoine. So sibhse mar eagraíocht eisimleáireach atá ag feidhmiú trí Ghaeilge ag cur na Gaeilge chun cinn an bhfuil sibhse ag gearradh siar ar an méid daoine atá fostaithe agaibh agus muid ag an am céanna ag iarraidh go bhfostódh an státseibhísí níos mó daoine le Gaeilge le freastal ar phobal na Gaeilge. Agus tá an cheist eile ansin ó thaobh inniúlacht na ndaoine ní leor daoine a chur ar chúrsa Gaeilge. Chuala muid níos túisce ón Roinn go raibh 900 duine a freastal ar chúrsaí Gaeilge a bhí curtha ar fail ag Gaelchultúir ó 2011 ar aghaidh. Chuir Peadar anseo ceist bhuel cé mhéid duine atá ag obair sa stáchóras agus cén céatadáin é sin de dhaoine sa státchóras ach an cheist eile faoi ná ar chúpla focal a bhí i gceist anseo ar daoine iad a cuireadh ar chúrsa cúpla focal ar feadh deireadh seachtaine nó an bhfuil muid ag caint ar inniúlacht Gaeilge mar a lua Dónaill Ó Breannáin agus léirigh Ciarán Mac Murchú sílim an rud céanna.

Tá difríocht an-mhór idir duine a chur ar chúrsa Gaeilge agus duine atá in ann a gcuid oibre a dhéanamh go cumasach, go paiseanta agus chomh maith céanna i nGaeilge agus i mBéarla. An bhfuil na toscairí anseo dóchasach go gcuirfidh na cinn Bhille nua agus an t-athbhreithniú daoine atá cumasach agus inniúil i nGaeilge ar fáil sa Státchóras? Tá neart eile ceisteanna agam ach sílim gur leor an méid sin le tosnú. Níor mhaith liom an t-am ar fad a thógáil.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.