Caít Keane (Fine Gael) | Oireachtas source

Tá sé go hiontach a bheith ag éisteacht leis na daoine ansin a bhfuil an Ghaeilge go líofa agus go nádúrtha acu. Is iontach an rud é sin agus ní chloisimíd í ach go huaireanta anois. Bím i gCluain Dolcáin agus i dTamhlacht, áit a bhfuil Gaeltacht nua. Ba cheart na ceantair sin a chur síos mar Ghaeltacht nua agus na seirbhísí a chur ar fáil ansin, mar atá siad á gcur ar fáil ins na Gaeltachtaí. Tá daoine ins na ceantair sin i mBaile Átha Cliath atá ábalta an Ghaeilge a úsáid agus tá sé tábhachtach seirbhísí a chur ar fáil do dhaoine atá in ann í a úsáid.

Rugadh mise i gClochán i gConamara. An bhfuil seirbhísí Gaeilge curtha ar fáil i mBaile Uí Chonaola? Níl pioc ar bith Gaeilge á labhairt i mBaile Uí Chonaola. Tá mé cinnte de sin mar bím thiar ansin gach uile mhí. Services should be provided where they are needed and to people who need them. Tá sé ceart go bhfoilseofar gach uile policy document. Tá sé specified ins na rialacha, tá mé ag ceapadh, go mbéadh gach uile policy document foilsithe sa dá theanga. An bhfuil sé sin fíor? Tá sé tábhachtach go mbéadh policy documents aistrithe. Cén chaoi a mbéadh sé déanta? B'fhéidir go ndéarfaí cupla focal faoi sin.

Mar gheall ar definition of "head", cé hé the head of a public policy? Where does the buck stop? Caithfear ainmneacha a chur ar na daoine sin. Cé hé an duine atá ábalta an teanga Gaeilge a chur chun cinn ins na páirteanna agus na ranna a bhfuil demand air? Tá sé sin an-tábhachtach.

Tá central translation ins an mBille. Ní ball den bhfochoiste mé agus níl me up to speed ar gach rud ach tá mé ag ceapadh go bhfuil sé ráite ins an mBille go bhfuil central translation le bheith ann dos na Ranna ar fad. Má tá sé riachtanach é a dhéanamh agus má táthar ábalta é a dhéanamh ba cheart é a chur ar fáil. Tá sé an-éasca rud a scríobh síos ar píosa páipéir agus aistriúchán a dhéanamh ar gach rud agus piles of paper a bheith ann. How many documents are published in Irish each year and never used? An bhfuil figiúirí mar sin le fáil? Tá sé an-tábhachtach document a chur ar IT. Tá sé riachtanach policy documents a chur ar IT. Luaigh Ms Killoran €456,000 mar chostas aistriúcháin sa bhliain 2013. Sin suim mhór airgid agus cén toradh a bhí air? Ba cheart do gach Roinn torthaí a fhoilsiú. Tá results for expenditure an-tábhachtach. Bhéadh na torthaí níos fearr ag central translation seachas gach Roinn a bheith ag iarraidh aistriúchán a dhéanamh ar gach rud. B'fhearr doiciméid a chur ar IT agus a sheoladh chuig an central translation agus é a dhéanamh ansin. Bhéadh gá leis sin gach lá mar tá a lán daoine a bhfuil an gá sin orthu, ach an seirbhís a chur ar fáil efficiently chun an toradh ceart a bhaint amach.

Tá sé tábhachtach, mar adúirt an Seanadóir Ó Clochartaigh, go mbéádh medical cards tré Ghaeilge ar fáil agus go mbéadh na seirbhísí ar fáil do dhaoine atá tinn tré Ghaeilge ins an Ghaeltacht. Tá sé tábhachtach go mbéadh an teanga ag dochtúirí. Níl an Ghaeilge ag gach dochtúir sa Ghaeltacht. Níl sí ag dochtúirí i mBaile Átha Cliath. B'fhéidir go bhfuil Gaeilge acu i gCluain Dolcáin nó i dTamhlacht agus i pockets mar sin. B'fhéidir go bhfuil dochtúir amháin in aon cheantar a bhfuil Gaeilge aige nó aici, ach tá sé an-tábhachtach go mbéadh seirbhísí ar fáil tré Ghaeilge ins an Ghaeltacht. Tá sé tábhachtach go mbéadh gardaí ins an Ghaeltacht in ann Gaeilge a labhairt. Dá mbéadh duine os comhair na cúirte nó dá stopfaí duine ar an mbóthar caithfear gach rud a scríobh i gceart agus gan cases thrown out in court because ní raibh sé tógtha síos i nGaeilge cheart ag an gharda a bhí ag stopáil cars.

Bhí an-díospóireacht againn mar gheall ar ainm Uisce Éireann, Irish Water. Corporate body nua atá ansin agus tá an t-ainm Irish Water á úsáid ag an gcomhlucht agus ag na media gach uile lá. Bhí an policy déanta sular cuireadh Irish Water ar bun. Tá policy anois, going forward, maidir le bodies nua agus ainmneacha nua ach bhí an policy seo leagtha amach. Bhí mé féin agus an Seanadóir Ó Clochartaigh ag caint faoi seo. Tá úsáid laethúil i bhfad níos tábhachtaí ná policy. Tá Bord Gáis ansin. Ní gá é a scríobh isteach i legislative document. Is leor a slap across the wrist.

Maidir le scéimeanna Gaeilge, beidh cúig bliana i bhfad níos fearr ná seacht mbliana, agus níos fearr ná trí freisin. Mholfainn an t-athrú sin. The Oireachtas, Government and local authorities have five year cycles. Molaim go mbéadh cúig bliana i bhfad níos fearr ná trí bliana nó seacht mbliana. Tá seacht too long, tá trí too short.

It is proposed that annual reports, statements of strategy and financial documents will be published in Irish and English. Tá sé an-tábhachtach go mbéadh siad sin available. Bhí rud ann freisin mar gheall ar co-ordination between the annual reports and the financial statements, agus tá sé sin an-tábhachtach freisin mar b'fhearr an obair ar fad, maidir le léamh na doiciméide agus í a aistriú a dhéanamh le chéile, tá mé ag ceapadh.

Ba mhaith liom ceist a chur ar Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge. Tá ceist ins an doiciméad a thairg an chomhdháil don bhfochoiste mar geall ar liabilities to staff, leases, regulations and mar sin. Tá sé an-tábhachtach go mbéadh gach rud maidir le foireann, leases agus mar sin á dhéanamh i gceart. An bhfuil aon comment air sin, mar tá sé an-tábhachtach? Tá Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge ar dul ar feadh 71 bliana agus thug sé seirbhís an-mhaith don tír.