Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Níor chuala mé a leithéad riamh. Ba cheart go mbeadh níos mó ná cúig nóiméad agam chun déileáil le príomh-substaint an Bhille. Déanfaidh mé iarracht é sin a dhéanamh. Tógfadh sé an oiread sin ama dom labhairt faoi líne 25. Caithfidh mé míniú a fháil ón Aire Stáit i dtaobh roinnt de na rudaí atá sa reachtaíocht seo. Ba mhaith liom níos mó a fháil amach faoin gcomhairle a bhfuair sé agus na fáthanna ar tógadh cinnithe áirithe. Is é sin an fáth go mbíonn Chéim an Choiste againn. Os rud é nach bhfuil gilitín á ghearradh ar an mBille seo, tá sé de cheart agam mar Theachta déileáil leis an mBille líne ar líne. Tá rudaí eile le déanamh agam. Is é seo an príomh-chuid den Bhille seo. Bhí sé i gceist agam iarracht a dhéanamh leasú a dhéanamh ar an alt seo ag moladh ní hamháin gur ceart aistriú á dhéanamh ar Achtanna go riaráisteach, ach freisin gur ceart Billí a fhoilsiú go chomhuaineach i nGaeilge agus i mBéarla as seo amach. Tá mé chun an leasú sin a chur chun cinn. Má tá an bun-reachtaíocht foilsithe sa dá theanga as seo amach, mar a tharlaíonn i bparlaimintí eile, déanfaidh sé cinnte de nach mbeidh riaráistí againn riamh arís. Nuair atá reachtaíocht ag dul tríd an chóras parlaiminteach, ba cheart go mbeadh na hathruithe le feiceáil i mBéarla agus i nGaeilge. Sa chás sin, bheadh an Acht deireadh foirfe beagnach láithreach - laistigh de chúpla uair an chloig - nuair atá an Bille aontaithe ag an Oireachtas. Bheadh na hoifigigh éagsúla in ann na leasuithe a chur isteach i mBéarla agus i nGaeilge gan ró-mhoill. Aon uair a rinne mé iarracht an t-athrú seo a dhéanamh, diúltaíodh mé toisc an chóras atá ann faoi láthair. Ní bheidh cead agam an leasú mór seo a chur chun cinn ar Chéim na Tuarascála toisc go bhfuil rialacha seafóideacha, mar gheall ar na costais a bheadh i gceist ó thaobh an Stáit de, i bhfeidhm sa Dáil seo. Tá deis agam an argóint sin, atá déanta agam cúig uaire roimhe seo trí leasuithe a mholadh ar Bhillí difriúla, a dhéanamh arís inniu. Is é sin an chéad phointe atá le déanamh agam. Baineann sé le fo-alt (2B) i gcomhthéacs na Billí iad féin seachas na hionstraimí reachtúla go díreach.

Déanadh plé ar Chéim an Choiste sa Seanad ar roinnt leasuithe a d'fhoilsigh mo chomhghleacaithe i Sinn Féin, na Seanadóirí Ó Clochartaigh, Cullinane and Reilly. Tá sé i gceist agam gach ceann de na leasuithe sin a athfhoilsiú. Is réimse eile é sin de na leasuithe atá ar intinn agam. Baineann trí leasú leis an gcuid seo den Bhille.

Tá sé i gceist agam freisin leasuithe breise a thabhairt chun cinn ar Chéim na Tuarascála chun a chinntiú nach ndéanfar aon athrú ar an smacht atá ag an gcoimisiún, agus ag Rannóg an Aistriúcháin dá réir, ar an gcaighdeán mar sórt "quality mark" ar aistriúcháin reachtaíochta. Ní cheart na dualgais sin a chur amach go dtí dream aistritheoirí nach bhfuil an stíl chéanna acu ó thaobh foclóireachta agus téarmaíochta de. Ní cheart go mbeadh a leithéad déanta seachas i gcruachás. Ba chóir go mbeadh an smacht ag Rannóg an Aistriúcháin, sa chuid is mó. Ba cheart na hacmhainní a choimeád sa rannóg chun stíl parlaiminte na tíre seo - tá a leithéid ag gach uile parlaimint ar domhain - a chaomhnú agus a choimeád le chéile. Sin leasú a mholfainn maidir le leathanach 9, idir líne 15 agus líne 16.

Mholfainn leasú eile chomh maith. Luaitear sa Bhille go ndéanfar athbhreithniú gach seacht mbliana, ach sílim go bhfuil sé seafóideach athbhreithniú a bheith ann gach seacht mbliana agus caighdeán nua a chur amach ansin. In ionad sin, ba chóir soiléiriú a dhéanamh go rialta. Tarlaíonn seo beagnach gach bliain. Déanann Rannóg an Aistriúcháin soiléiriú ar phointí gramadaí nó foclóra go minic, ach ní ath-eisítear An Caighdeán Oifigiúil. Mar atá feicthe againn, eisíodh an caighdeán don chéad uair i 1958 agus níor eisíodh arís é go dtí 2012. Mar sin, sílim gur cóir an foráil in alt 3(2F) a athrú go hiomlán. Ba chóir gur soiléiriú a bheadh i gceist agus nach dtarlódh athbhreithniú ach uair amháin gach 20 bliain. Sin athrú suntasach a bheadh á lorg agamsa. Cén fáth freisin an mbeadh an tAire Stáit ag iarraidh go bhféadfaí cineál fochonraitheoireacht a dhéanamh den obair atá faoi réir Rannóg an Aistriúcháin? Dá dtabharfaí na hacmhainní cuí dóibh agus aistritheoir nó dhó breise don rannóg, an bhféadfadh an rannóg na riaráistí a ghlanadh go hinmhéanach?

Dar ndóigh, caithfí i gcónaí go mbeidh teacht ag Rannóg an Aistriúcháin ar shaineolaithe seachtracha. Aontaím le sin, ach is cóir gur comhairle a bheadh le fáil uathu seachas aon ionchur ar ghnáthobair na rannóige, mar tá obair mhaith á dhéanamh ag an rannóg thar na blianta ach amháin go bhfuil riaráistí ann. De réir an eolais atá agamsa, tharla sin toisc nach raibh neart daoine ar an bhfoireann, nár líonadh poist agus nach raibh dóthain airgid ag an rannóg chun an obair a dhéanamh. D'éirigh leis an rannóg an dualgas a bhí uirthi An Caighdeán Oifigiúil a atheisiúnt. Rinneadh é sin agus rinneadh jab maith de. Chomh maith le sin, bhí obair eile le déanamh ag an rannóg. Bhí athruithe móra ag tarlú maidir leis an Aontas Eorpach agus traenáil agus bhí an rannóg gafa le déanamh cinnte de go mbeadh an caighdeán céanna ag na haistritheoirí a rachadh go dtí Parlaimint na hEorpa agus atá ag Rannóg an Aistriúcháin.

Seo iad na príomh pointí faoi seo, ach b'fhéidir go smaoineoidh mé ar chúpla rud eile nár luaigh mé agus tiochfaidh mé ar ais orthu sin ar ball. Seo bunús na leasuithe a bheinn ag iarraidh a chur chun cinn. Ba mhaith liom a dhéanamh cinnte de nach dtarlódh athbhreithniú ar an gcaighdeán nach raibh gá leis agus lena mbeadh costas breise ag teastáil de bharr go mbeadh an dream atá gafa le haistriúchán reachtaíochta dírithe i dtreo jab an-mhór nach raibh gá a dhéanamh. Go bhfios domsa, níl aon tír eile ar domhan ina tharlaíonn athbhreithniú ar an dteanga oifigiúil gach seacht mbliana. Bheadh sé i bhfad níos fearr dúinn dá mbeadh foclóir téarmaíochta parlaiminte áisiúil againn.