Pearse Doherty (Donegal, Sinn Fein) | Oireachtas source

Cuirim fáilte roimh na ráitis tábhachta seo. Tréaslaím leis na grúpaí uilig ar fud na tíre atá ag ceiliúradh Sheachtain na Gaeilge. Tá sé deas go bhfuil seachtain faoi leith againn ina bhfuil muid ábalta béim a chur ar an nGaeilge, ach tá sé níos deise go bhfuil an Ghaeilge mar theanga labartha ag éirí níos láidre. Tá 1.7 milliún duine sa Stát seo le cumas Gaeilge de réir an daonáirimh is déanaí. Is páistí iad 560,000 dóibh siúd sa Stát atá ag labhairt i nGaeilge go laethúil ar scoil. Tá 73,000 duine ag labhairt Gaeilge taobh amuigh den chóras oideachais sa Stát go laethúil.

Tá líon na gcainteoirí ó Thuaidh ag dul ó neart go neart mar gheall ar an obair mhaith atá ar siúl ansin agus iad ag troid ar son cearta teanga. Is teanga bheo í. Labhraím féin í le mo theaghlach agus sna siopaí, mar an gcéanna le daoine sa Ghaeltacht, inár gceantar áitiúil i nGaoth Dobhair agus níos faide ó shiúl. Labhraím í leo siúd atá ag obair liom i Sinn Féin atá an Ghaeilge ar a gcumas acu ar bhonn laethúil. Tá dualgas orainn an teanga agus an Ghaeltacht a neartú.

Tuigeann muid uilig na deacrachtaí atá sa Ghaeltacht ó thaobh an easpa infheistíochta, atá soiléir dúinn uilig, an imirce agus an laghdú a tháinig ar dheiseanna sna ceantair Ghaeltachta le blianta anuas. Tá dóchas ormsa agus ar Shinn Féin nach bhfuil deireadh tagtha le saol na Gaeltachta. Tá athbheochan agus ré úr i ndán don Ghaeltacht ach caithfidh an ré úr seo tacaíocht cheart a bheith aige ón Stát. Tá obair i gceist anseo agus tá infheistiú de dhíth chun é sin a bhaint amach. Mar shampla, thug Fianna Fáil gealltanas le linn an toghcháin anuraidh go mbeadh leasuithe ag teacht d’Údarás na Gaeltachta. Tá muintir na Gaeltachta ag fanacht agus ag fanacht leis an athbhreithniú ar struchtúr feidhmiúcháin agus rialachais Údarás na Gaeltachta ó shin. Tá siad ag fanacht ar an bpróiseas roghnúcháin nó an próiseas toghcháin do bhord Údarás na Gaeltachta. Anois, táimid bliain ón olltoghchán sin agus níl cuma ar an scéal go bhfuil deifir ar bith ar an Rialtas seo a dhéanamh.

I ndiaidh na huimhreacha is déanaí a foilsíodh ag tús na bliana seo, tchínn muid go bhfuil glan-laghdú de 6.8% tagtha ar líon na bpost lánaimseartha i nGaeltachtaí Dhún na nGall. Sin buille trom do mhuintir Thír Chonaill agus do na ceantair Ghaeltachta. Taispeánann sé an gá le húdarás atá láidir agus go bhfuil na háiseanna agus na cumhachta aige le dul i ngleic leis na fadhbanna sa Ghaeltacht. Chuir ár gcomhghleacaí, an Teachta Ó Snodaigh, atá sa Chathaoir inniu, ceist ar an Aire agus ar an Taoiseach faoin amlíne don athbhreithniú seo agus níor tugadh freagra cruinn dó. Níl sé seo maith go leor agus beidh Sinn Féin ag gníomhú ar seo ar son muintir na Gaeltachta go luath.

Is am deacair é am Covid-19 gan dabht. Tá eagrais láidir de dhíth ar chomhlachtaí agus ar mhuintir na Gaeltachta. Tá struchtúr ann in Údarás na Gaeltachta ach caithfear é a láidriú. Leis sin a dhéanamh, caithfear infheistíocht a dhéanamh sa Ghaeltacht. Caithfimid daoine a mhealladh isteach le gnóthaí agus poist a chur ar fáil le cois tacaíochta a thabhairt do mhuintir na Gaeltachta gnóthaí a bhunú agus daoine a fhostú.

Bhí na coláistí samhraidh iontach tábhachtach do na ceantair sin agus tá cuma ar an scéal go bhfuil baol ann nach mbeidh siad ar ais arís i mbliana. Tá fir agus mná tí ag brath orthu seo. Cén plean atá ann cuidiú leis na cúrsaí sin a bhí le bheith ar siúl i Loch an Iúir, Rann na Feirste, Dún Luiche, Gaoth Dobhair, Cnoc Fola agus Machaire Rabhartaigh? Cén plean atá ann do mhuintir Gleann Cholmcille?

Níos leithne ná sin, caithfear an Ghaeltacht a chothú. Tchím an obair mhillteanach atá á dhéanamh ag Comharchumann Árainn Mhór don oileán. Tá sé i lár iarratais do shlí ghorm, nó blue way, a chur ar bun thart ar an gcósta ansin, rud a mheallfaidh turasóirí gan dabht. Tá fís mhór acu, ní amháin don oileán ach do cheantar an chósta. Caithfimid a bheith ag smaoineamh faoin infheistíocht atá de dhíth sna ceantair Ghaeltachta thart ansin leis na turasóirí sin a choinneáil sa cheantar nuair a thagann siad. Tá deis mhór ann é sin a dhéanamh, leis an nGaeilge mar chroílár an phlean sin. Tá na deiseanna ansin don teanga agus don Ghaeltacht. Iarraim ar an Aire na deiseanna sin a chothú agus gníomhú orthu.

See this speech in context